Do MPiPS została skierowana interpelacja (nr 28401) dotycząca dodatkowego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej.

Kierujący ją poseł Dariusz Joński stwierdził, że nowelizacja Kodeksu pracy z 2004 r. kiedy to zmieniono sformułowanie z „dodatkowego wynagrodzenia” na „dodatek do wynagrodzenia” spowodowała niekorzystne konsekwencje dla wielu pracowników otrzymujących minimalne wynagrodzenie. Otóż zdecydowana większość pracodawców interpretuje ten zapis w ten sposób, iż dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nocnych nie jest wypłacany osobom otrzymującym minimalne wynagrodzenie.
Przypomnijmy, że przed 2004 r. w art. 137 k.p. funkcjonował zapis, iż: „Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę”. Zapis ten powodował, iż pracownik otrzymujący minimalną płacę w przypadku pracy w godzinach nocnych otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie zgodnie z art. 137 Kodeksu pracy. Z kolei po nowelizacji z 2004 r. w art. 151⁸ k.p. zapisano: „Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów”.

W związku z powyższym w interpelacji poproszono o odpowiedź na następujące pytania:

Czy pracownik otrzymujący minimalne wynagrodzenie powinien mieć wypłacany dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nocnych?
Co było powodem zmiany sformułowania z „dodatkowego wynagrodzenia” na „dodatek do wynagrodzenia”?

Odpowiedzi na powyższe udzielił podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Radosław Mleczko,który stwierdził, że niewypłacenie pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej dodatku do wynagrodzenia stanowi naruszenie art. 151⁸ § 1 Kodeksu pracy. Ponadto, zgodnie z art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika pracodawca, który wbrew obowiązkowi nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenia za pracę lub innego przysługującego mu świadczenia. Za takie wykroczenie grozi kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Sposób ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę określają przepisy ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Określona w ustawie gwarancja minimalnej płacy wyznacza dolną granicę wynagrodzenia, jakie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, składników wynagrodzenia, jak i szczególnych właściwości oraz warunków pracy. W świetle przepisów tej ustawy wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od obowiązującej w danym roku wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 i 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika porównywalnego z wynagrodzeniem minimalnym przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Minimalne wynagrodzenie za pracę obejmuje zatem nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również inne składniki wynagrodzenia, w tym np. dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej.

Natomiast spoczywający po stronie pracodawcy obowiązek wypłacania dodatku do wynagrodzenia za pracę pracownika przypadającą w porze nocnej może spowodować, że wypracowane przez pracownika wynagrodzenie osiągnie poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę, zatem nie będzie istniał obowiązek jego wyrównania, np. w przypadku gdy pracownik jest wynagradzany w stawce godzinowej, a ze względu na rozkład czasu pracy w danym miesiącu wynagrodzenie pracownika za faktycznie przepracowane godziny jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie bowiem z art. 7 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika, obliczone zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, następuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania. Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia.

Należy podkreślić, że zasady ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz dokonywania wyrównania wysokości wynagrodzenia pracownika do wysokości minimalnego wynagrodzenia byłyby takie same, gdyby Kodeks pracy nadal stanowił, że „pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w porze nocnej”.

Według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych tak samo należałoby „wynagrodzenie za pracę w porze nocnej”. Wskazuje na to treść załącznika do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń GUS, zgodnie z którą wynagrodzeniami osobowymi są wynagrodzenia i inne świadczenia z tytułu pracy; w szczególności wynagrodzenia osobowe obejmują dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy.

Natomiast określenie, że pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, bardziej oddaje charakter tego świadczenia. Zgodnie bowiem z art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Zatem za godziny pracy pracownika przypadające w porze nocnej ma on prawo do normalnego wynagrodzenia za wykonaną pracę. Natomiast dodatkowo z tego tytułu, że praca ta przypada w porze nocnej – pracownik uzyskuje dodatek do wypracowanego już wynagrodzenia.

Wymienione wyżej kwestie mają bardzo istotne znaczenie społeczne i są przedmiotem zainteresowania Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Ewentualne zmiany zasad kształtowania poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę muszą być wyważone – z uwagi na znaczący wpływ tych decyzji na gospodarkę oraz warunki bytowe społeczeństwa.

oprac. G. Rompel; źródło: sejm.gov.pl