Zadatek w podwójnej wysokości – skutki podatkowe
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 9 stycznia 2017 r. (data wpływu 11 stycznia 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu zadatku w podwójnej wysokości jest:
- prawidłowe – w części dotyczącej odsetek oraz kosztów procesu;
- nieprawidłowe – w pozostałej części.
UZASADNIENIE
W dniu 11 stycznia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.
Dnia 12 sierpnia 2013 roku została zawarta umowa pomiędzy Zespołem Muzycznym reprezentowanym przez Panią Agnieszkę K. a osobą Wnioskodawczyni (Katarzyną K.), której przedmiotem było zapewnienie oprawy muzycznej organizowanego przyjęcia. Po jej podpisaniu została uregulowana gotówką kwota zadatku w wysokości 1000 zł. Dnia 16 czerwca 2014 roku odbyło się spotkanie z Panią Agnieszką K., podczas którego została pobrana dodatkowo kwota 300 zł. Pani Agnieszka K. nie wywiązała się z zawartej umowy, której realizacja miała nastąpić dnia 13 września 2014 r. Była podjęta próba kontaktu, ale bezskuteczna.
Dnia 7 października 2014 roku zostało wysłane wezwanie do zwrotu zadatku w podwójnej wysokości na podstawie art. 394 Kodeksu Cywilnego (Dz. U. 2016 r., poz. 380, z późn. zm.). Pismo zostało zwrócone do nadawcy w związku z niepodjęciem w terminie. Pierwsze awizo datowane na dzień 9 października 2014 roku.
W związku z brakiem jakiejkolwiek reakcji ze strony Pani Agnieszki K. sprawa została skierowana do Sądu Rejonowego, który to w wyniku przeprowadzonego postępowania dnia 19 listopada 2015 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakazano w nim co następuje: „Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu upominawczym na skutek pozwu wniesionego w dniu 27 lipca 2015 r. przez Katarzynę K. nakazuję pozwanej Agnieszce K., aby zapłaciła powódce Katarzynie K. kwotę 2.600 zł (dwa tysiące sześćset złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 10 października 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 25 zł tytułem kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniosła w tymże terminie sprzeciw.”
Dnia 10 marca 2016 roku nakazowi został nadany tytuł wykonawczy. Po otrzymaniu tytułu wykonawczego, Wnioskodawczyni przekazała go reprezentującemu ją adwokatowi, który otrzymał niezbędne pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy. Prawomocny nakaz zapłaty został przekazany do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Pana Andrzeja M.
Dnia 12 września 2016 r. Komornik Sądowy Pan Andrzej M. skierował pismo o zajęcie świadczeń emertalno-rentowych do ZUS I Inspektorat Miejski. Komornik Sądowy zobowiązał ZUS I Inspektorat Miejski do potrącenia dłużnikowi (Pani Agnieszce K.) należności z tytułu pobieranych przez dłużnika świadczeń do wysokości egzekwowanego roszczenia (z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń) na zaspokojenie poniższych roszczeń:
- należność główna 2.600,00 zł,
- odsetki wyliczone na dzień 12 września 2016 r. w wysokości 372,59 zł i dalsze odsetki ustawowe z uwzględnieniem wszelkich późniejszych ich zmian (obecnie 5% w skali roku) liczone od należności głównej do dnia zapłaty wraz z należną od nich opłatą egzekucyjną,
- koszty procesu 25,00 zł,
- koszty zastępstwa procesowego w egzekucji 300,00 zł
- opłata stosunkowa w wysokości 8% wartości wyegzekwowanego roszczenia z pkt 1, 2 i 3 nie mniej niż 170,43 zł – na dzień sporządzenia pisma 239,81 zł,
- wydatki gotówkowe 24,80 zł.”
Roszczenia wskazane powyżej w punkcie 1), 2) i 3) dotyczą osoby Wnioskodawczyni (Katarzyna K.) i będą przelewane przez Komornika na jej rachunek bankowy w miarę realizacji czynności egzekucyjnych.
W piśmie zostało zawarte stwierdzenie że „Ostateczne koszty egzekucyjne zostaną ustalone po spłacie całej należności.”
Dnia 30 grudnia 2016 roku Wnioskodawczyni otrzymała wpłatę na konto bankowe w wysokości 51,81 zł od Komornika Sądowego tytułem „… AGNIESZKA K. ..”.
Z informacji uzyskanych od reprezentującego Wnioskodawczynię adwokata wynika, że Komornik Sądowy będzie przelewał pieniądze, aż wyczerpie całą sumę, bądź też straci możliwość egzekwowania. Na koniec prześle postanowienie, w którym rozliczy koszty, jak zostało to wskazane w piśmie do ZUS.
Jak wynika z powyższych informacji środki zasądzone przez Sąd Rejonowy będą wpływać od Komornika Sądowego na rachunek bankowy Wnioskodawczyni w ratach. Wnioskodawczyni domniemywa, że wpłaty będą dokonywane co miesiąc w nieokreślonej wysokości.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.
- Czy kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy w prawomocnym nakazie zapłaty z dnia 19 listopada 2015 r. stanowi dla Wnioskodawczyni źródło przychodu i w związku z tym podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych czy też stanowi kwotę wolną od podatku dochodowego?
- Jeśli zasądzona kwota stanowi dla Wnioskodawczyni źródło przychodu to z jakiego tytułu?
- Jeśli wskazana w prawomocnym nakazie zapłaty kwota egzekwowana przez Komornika (2.600 zł plus odsetki ustawowe i koszty procesu w wysokości 25 zł) podlega opodatkowaniu, to od jakiej kwoty i kiedy Wnioskodawczyni powinna taki podatek odprowadzić biorąc pod uwagę, że środki będą spływały w ratach i nie ma określone przy wykonywanym przelewie czy i w jakich proporcjach jest to cześć należności głównej, zasądzonych odsetek ustawowych czy kosztów procesu?
Zdaniem Wnioskodawczyni.
Ad 1.
W ocenie Wnioskodawczyni kwota główna zasądzona przez Sąd, tzn. 2.600 zł nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowi zwrot zadatku w podwójnej wysokości na podstawie art. 394 Kodeksu Cywilnego (Dz. U. 2016 r., poz. 380, z późn. zm).
Kwota 25 zł tytułem kosztów procesu również nie stanowi podstawy do opodatkowania, gdyż jest to, zwrot poniesionych już przez Wnioskodawczynię kosztów.
Odsetki ustawowe związane ze zwłoką w dokonaniu zwrotu wskazanej kwoty zawartej w nakazie zapłaty stanowi podstawę do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Ad 2.
Kwota główna oraz koszty procesu, z racji tego, że są wolne od podatku dochodowego, nie są wykazywane w zeznaniu rocznym.
Odsetki ustawowe są źródłem przychodu z tytułu Innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Ad 3.
Od należności głównej i kosztów procesu Wnioskodawczyni nie powinna odprowadzać żadnego podatku, gdyż są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Wnioskodawczyni uważa, że powinna odprowadzić podatek dochodowy od odsetek ustawowych dopiero po otrzymaniu ostatecznego rozliczenia kosztów egzekucyjnych, które zostaną ustalone po spłacie całej należności, co może potrwać nawet kilka lat. Przy wykonywanym przelewie nie jest określone czy i w jakich proporcjach jest to część należności głównej, zasądzonych odsetek czy kosztów procesu.
Być może jednak Wnioskodawczyni powinna odprowadzić już teraz jakiś podatek od odsetek ustawowych, ale nie wie jak miałabym określić te odsetki.
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest: prawidłowe w części dotyczącej odsetek oraz kosztów procesu oraz nieprawidłowe w pozostałej części.
Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku w drodze rozporządzenia.
W treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).
Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.
W myśl art. 11 ust. 1 ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W myśl ww. artykułu, w przypadku pieniędzy i wartości pieniężnych przychód powstaje w momencie ich otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, natomiast w przypadku świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń w momencie ich otrzymania. Powyższe oznacza, że świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia – w przeciwieństwie do pieniędzy i wartości pieniężnych – są traktowane, jako przychód wyłącznie pod warunkiem, że są „otrzymane”, co ma wskazywać na bezwzględnie wymagany realny charakter tego rodzaju świadczenia. W odniesieniu do pieniędzy (wartości pieniężnych) owo skonkretyzowanie i przypisanie ich jako przychodu będącego podstawą opodatkowania, jest możliwe bez elementu realnego, tj. wydania sumy podatnikowi.
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Zawarty w art. 21 ust. 1 katalog przychodów wolnych od podatku dochodowego, do przychodów tych zalicza m.in. w pkt 3 otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy, a w pkt 3b odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
- otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, Wnioskodawczyni na mocy wyroku sądu został przyznany zwrot zadatku w podwójnej wysokości, odsetki ustawowe oraz zwrot kosztów postępowania.
W myśl art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459) – w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Natomiast § 2 przytoczonego artykułu stanowi, że w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
Przez zadatek rozumie się zatem pewną sumę pieniężną lub rzecz daną przy zawarciu umowy. Kwota wręczona kontrahentowi po zawarciu umowy nie może więc być uznana za uiszczoną tytułem zadatku, chyba że co innego wynika z postanowień umowy.
Szczególna rola zadatku ujawnia się w przypadku niewykonania umowy z powodu okoliczności, za które dłużnik ponosi wyłączną odpowiedzialność. W przypadku takim wierzyciel może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sam go dał, może żądać sumy dwukrotnie wyższej i to bez względu na to czy poniósł szkodę i w jakiej wysokości.
Zatem dany zadatek pełni tu funkcje surogatu odszkodowania za niewykonanie umowy, występuje jako świadczenie o charakterze quasi odszkodowawczym. Zachowanie przedmiotu zadatku lub uzyskany zwrot jego podwójnej wartości nie stanowią jednak odszkodowania, a jedynie pełnią tą samą funkcję. Konsekwencją powyższego charakteru jest – zarówno w przypadku przepadku zadatku, jak i uzyskania sumy dwukrotności przekazanego zadatku – niemożność domagania się uzupełniającego odszkodowania na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego.
Otrzymana kwota odpowiadająca dwukrotności przekazanego zadatku nie jest również zadośćuczynieniem. Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym). Również z pojęciem krzywdy pojęcie „zadośćuczynienia” wiąże Słownik Języka Polskiego. Z wyrównywaniem tak powstałej krzywdy (szkody niemajątkowej) przepisy prawa wiążą zadośćuczynienie pieniężne określone art. 445 i 448 Kodeksu cywilnego.
Na podstawie art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego – w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Przepis art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi natomiast, że w przypadkach przewidzianych w art. 444 tej ustawy sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Z kolei art. 448 Kodeksu pozwala dochodzić zadośćuczynienia za naruszenie każdego dobra osobistego.
Tym samym stwierdzić należy, że zadośćuczynieniu pieniężnemu przepisy Kodeksu cywilnego jednoznacznie nadają funkcję kompensacyjną. Pieniądze otrzymane przez poszkodowanego tytułem zadośćuczynienia mają zrekompensować mu negatywne przeżycia poprzez dostarczenie środków do realizacji jego pragnień i pełniejszego zaspokajania jego potrzeb. Wynika to z ogólnych zasad prawa cywilnego, które ma m.in. zapewniać możliwości wyrównania doznanych szkód. Zatem brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do nazywania kwoty odpowiadającej dwukrotności przekazanego zadatku – zadośćuczynieniem.
Zauważyć zatem należy, że zwrot zadatku w podwójnej wysokości jako świadczenie o charakterze quasi odszkodowawczym, nie mieści się w katalogu zwolnień przedmiotowych, zamieszczonych w art. 21 ust. 1 ww. ustawy. Wynika to z faktu, że odszkodowania jak i zadośćuczynienia są zwolnione od opodatkowania jedynie w wyjątkowych, ściśle wymienionych w tym przepisie, przypadkach.
Dochodem w przypadku otrzymania zadatku w podwójnej wysokości jest różnica między kwotą otrzymaną a kwotą wcześniej wpłaconą.
Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia należy stwierdzić, że otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota – w wysokości przewyższającej wpłaconą kwotę zadatku – stanowić będzie przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu. Przychód ten pomniejszony zgodnie z art. 22 ust. 1 o koszty jego uzyskania stanowi dochód, który należy wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu.
Natomiast odnosząc się do kwestii opodatkowania odsetek ustawowych od ww. świadczenia, należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości głównego świadczenia.
Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.
Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z otrzymanym świadczeniem. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.
Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie. I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:
- pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz.U. Nr 156, poz. 776);
- pkt 95 – odsetki z tytułu realizacji nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
- pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
- pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
Skoro ustawodawca wyraźnie określa, że w tych przypadkach także odsetki od określonych przychodów wolne są od podatku dochodowego, natomiast w stosunku do innych kategorii przychodów zwolnionych od podatku o odsetkach związanych z tymi należnościami nie wspomina, należy uznać że jest to zabieg celowy.
Z uwagi więc na to, że w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe przedmiotowego świadczenia, tj. zwrotu zadatku w podwójnej wysokości, przyjąć należy, że stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy.
Wyżej wskazane świadczenie było przedmiotem orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. który w wyroku z dnia 11 lipca 2013 r. sygn. akt I SA/G1 145/13, który wskazał, że „w żadnej jednostce redakcyjnej przepisu art. 21 u.p.d.o.f. nie została zakodowana norma o charakterze szczególnym statuująca zwolnienie podatkowe obejmujące wyżej opisane odsetki za zwłokę. Normy takiej nie ma również w innych regulacjach wchodzących w skład systemu prawą obowiązującego. W przepisie art. 21 u.p.d.o.f. zostały natomiast zawarte zwolnienia podatkowe dotyczące innego rodzaju odsetek. Wynik wnioskowania a contrario wskazuje, że odsetki, które nie zostały wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, podlegają opodatkowaniu. Sąd wskazuje, że dokonując interpretacji należy mieć na względzie i tę okoliczność, że zwolnienia podatkowe stanowią odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, co powoduje, że niedopuszczalne byłoby poszerzanie zakresu zwolnień w drodze wykładni; w szczególności wbrew jednoznacznej woli ustawodawcy wyrażonej w przepisie.
Ponadto w wyroku z dnia 25 marca 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2626/14, WSA w Warszawie zauważył, że, cyt. „To, że w świetle prawa cywilnego odsetki te wiążą się i zależą od zasadności roszczenia głównego, nie zmienia zupełnie odrębnego tytułu, z którego wywodzą się odsetki na gruncie podatkowym. Przychód odsetkowy Skarżącego ma swoje źródło nie w odszkodowaniu lub zadośćuczynieniu, lecz w spóźnieniu dłużnika w wypłacie tego odszkodowania i zadośćuczynienia.”
Powyższe potwierdza także wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 2675/14.
Natomiast, w odniesieniu do zasądzonej przez Sąd kwoty kosztów procesu, należy wskazać, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Z wniosku wynika, że Wnioskodawczyni zostały także zasądzone przez Sąd koszty procesu, mające charakter zwrotu poniesionych przez Nią wydatków. Wobec powyższego, kwota ta nie stanowi przysporzenia majątkowego po stronie Wnioskodawcy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie Wnioskodawczyni nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów procesu jest obojętna podatkowo.
Reasumując, różnica pomiędzy otrzymaną kwotą a kwotą wcześniej wpłaconą (zadatkiem) – podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł. Przychodem z innych źródeł będzie dla Wnioskodawczyni także kwota odsetek. Nie stanowi dla Wnioskodawczyni przychodu podlegającego opodatkowaniu kwota zwróconych kosztów procesowych.
Podkreślić należy, że stosownie do treści art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W związku z powyższym, na Wnioskodawczyni ciąży obowiązek złożenia zeznania podatkowego we właściwym urzędzie skarbowym, w terminie określonym w art. 45 ust. 1 ww. ustawy, uwzględniającego dochody uzyskane w danym roku podatkowym z tytułu przedmiotowego świadczenia i odsetek.
W konsekwencji Wnioskodawczyni powinna wykazywać dochód do opodatkowania sukcesywnie w kolejnych latach do momentu wyczerpania całej sumy, bądź utraty możliwości egzekwowania, gdyż jak wynika z powołanego art. 11 ust. 1 ustawy, przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne.
Ponadto zgodnie z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego rozliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy.
Interpretacja indywidualna z 27 marca 2017 r., sygn. 1462-IPPB4.4511.24.2017.1.MS1 – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej