Ustawą z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw [1] zostały wprowadzone zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [2]. Zmiany polegają na wyłączeniu obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za wybrane grupy ubezpieczonych, za których składka zdrowotna była dotychczas finansowana ze środków budżetu państwa. Osoby te nadal pozostają w ubezpieczeniu zdrowotnym lecz bez obowiązku comiesięcznego opłacania za nie składek na to ubezpieczenie.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będą opłacane za:

1. osoby pobierające rentę, którym przyznano rentę na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz członków ich rodzin, jak również osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–1945 lub eksplozji niewypałów i niewybuchów pozostałych po tych działaniach, otrzymujące dochody z tytułu emerytury lub renty zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie odrębnych przepisów
   (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia: 25 10 xx, 25 11 xx);
2. żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową, pełniących terytorialną służbę wojskową, zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia, żołnierzy powołanych do służby w aktywnej rezerwie w dniach pełnienia tej służby, żołnierzy pasywnej rezerwy powołanych na ćwiczenia wojskowe w dniach odbywania tych ćwiczeń lub pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 11 10 xx);
3. uczniów w rozumieniu przepisów o systemie oświaty
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx);
4. dzieci przebywające w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy społecznej
   (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx);
5. bezrobotnych niepobierających zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 09 11 xx);
6. niepobierających zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3–6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 09 40 xx, 09 41 xx);
7. studentów i doktorantów
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 18 11 xx, 18 12 xx);
8. kombatantów i osoby represjonowane niepodlegające ubezpieczeniom społecznym w Rzeczypospolitej Polskiej lub niepobierające emerytury lub renty
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 22 10 xx);
9. działaczy opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych niepodlegające ubezpieczeniu społecznemu w Rzeczypospolitej Polskiej lub niepobierające emerytury lub renty
   (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 22 10 xx);
10. cywilne niewidome ofiary działań wojennych
    (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia 25 10 22, 25 10 23),
11. absolwentów, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staż, oraz osoby odbywające kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach odrębnych – nowy tytuł do ubezpieczenia
    (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx).

Zmiana przepisów oznacza, że począwszy od 1 stycznia 2023 r. płatnicy składek za wskazane grupy ubezpieczonych:

• powinni zgłaszać te osoby do ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZZA – jeśli powstał obowiązek podlegania tylko temu ubezpieczeniu lub na ZUS ZUA – jeśli osoby te będą podlegały ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu i wyrejestrowywać je z tych ubezpieczeń po ustaniu tytułu ubezpieczenia na ZUS ZWUA,
• nie powinni składać za styczeń 2023 r. i kolejne miesiące raportów ZUS RCA za wskazane osoby, jeśli podlegają one wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu,
• powinni złożyć za styczeń 2023 r. i kolejne miesiące raporty imienne ZUS RCA za wskazane osoby z rozliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zerową składką na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli osoby te podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W przypadku gdy płatnik złoży jednak do ZUS raport imienny ZUS RCA ze wskazanym kodem tytułu ubezpieczenia i zerową/ pustą składką na ubezpieczenie zdrowotne, raport taki zostanie uznany za poprawny.

W przypadku absolwentów, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staż, oraz osób odbywających kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach odrębnych, obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem złożenia oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, nie wcześniej jednak niż z dniem rozpoczęcia obowiązkowego stażu lub kursu, a wygasa z dniem ukończenia stażu lub kursu albo skreślenia z listy uczestników stażu lub kursu.

Osoby te zgłaszają do ubezpieczenia zdrowotnego, podobnie jak uczniów, studentów i doktorantów, odpowiednio – szkoły, uczelnie, podmioty prowadzące szkoły doktorskie, placówki pełniące funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze i domy pomocy społecznej.

Podstwa prawna

[1] Art. 2 ustawy z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2770).

[2] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561).

ZUS