Związki zawodowe
Nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową informacji, o której mowa w art. 251 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) powoduje, że nie są wadliwe czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z tą organizacją, aż do dnia przedstawienia tej informacji.
Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 20.12.2012 r. (III PZP 7/12, Biuletyn 1/2013)
Pracownik ma obowiązek przystąpienia do pracy w odpowiednim wymiarze także wtedy, gdy zarząd zakładowej organizacji związkowej nie poinformował pracodawcy o zmianie okoliczności uzasadniających udzielenie zwolnienia od pracy (art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych – Dz.U. Nr 55, poz. 234, ze zm.).
Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 20.01.1999 r. (III ZP 25/98, OSNAPiUS 1999/17/541)
Zawarte w art. 8, 23 ust. 1 i art. 26 pkt 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234) uprawnienie do kontrolowania przez związki zawodowe przestrzegania prawa pracy oznacza także uprawnienie do kontrolowania wysokości wynagrodzeń pracowników; nie oznacza natomiast uprawnienia do żądania od pracodawcy udzielenia informacji o wysokości wynagrodzenia pracownika bez jego zgody.
Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 16.07.1993 r. (I PZP 28/93, OSNCP 1994/1/2)
Istnienie jakichkolwiek stosunków prawnych łączących ubezpieczonego z pracodawcą, u którego działa związek zawodowy, nie ma znaczenia dla skuteczności udzielenia pełnomocnictwa przedstawicielowi tego związku zawodowego (art. 465 § 1 k.p.c.).
Uchwała SN z 08.11.2017 r. (III UZP 7/17, Biuletyn SN 11/2017)
Dopuszczalne jest połączenie się dwóch związków zawodowych polegające na tym, że związek zawodowy przejmujący przejmuje prawa i obowiązki związku zawodowego przejmowanego, po przeprowadzeniu procedury likwidacyjnej prowadzącej do rozwiązania i wykreślenia z rejestru związku przejmowanego.
Uchwała SN z 20.09.2005 r. (III SZP 1/05, OSNAPiUS 2005/24/401)
Nauczyciel, zwolniony od pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej z prawem do wynagrodzenia w trybie przepisów art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 71, poz. 336) zachowuje u pracodawcy prawo do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080, ze zm.).
Uchwała SN z 13.12.2005 r. (II PZP 9/05, OSNAPiUS 2006/7–8/108)
Zakładowa organizacja związkowa jest na podstawie art. 462 w związku z art. 61 k.p.c. legitymowana do wszczęcia postępowania tylko na rzecz pracownika zatrudnionego w zakładzie pracy objętym zakresem jej działania.
Uchwała SN z 05.07.2002 r. (III PZP 13/02, OSNAPiUS 2003/7/167)
Pisemne zwrócenie się przez pracodawcę do wszystkich działających u niego związków zawodowych z zawiadomieniem o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi nienależącemu do żadnego z nich, z podaniem przyczyny tego wypowiedzenia (art. 38 § 1 k.p.), bez wcześniejszego lub równoczesnego zwrócenia się o informację, czy pracownik ten korzysta z ich ochrony (art. 30 ust. 21 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854) wówczas, gdy pracownik nie wybrał organizacji związkowej, która miałaby bronić jego praw, nie narusza przepisów o wypowiadaniu umów o pracę w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.
Uchwała SN z 23.11.2001 r. (III ZP 16/01, OSNAPiUS 2002/12/283)
1. Na podstawie art. 189 k.p.c. pracodawca nie ma powództwa o ustalenie, że organizacji związkowej nie przysługiwały uprawnienia zakładowej organizacji związkowej.
2. Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej zależą od liczby członków, a nie od ujawnienia pracodawcy imion i nazwisk członków tej organizacji (art. 251 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych w związku z art. 27 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych).
Wyrok SN z 02.04.2019 r. (I PK 10/18, Biuletyn SN 5/2019)
Związkowa ochrona zatrudnienia wynika z dokonania wskazania osób podlegających ochronie, a do wskazania przysługuje przewodniczącemu zakładowej organizacji związkowej bądź przewodniczącemu komitetu założycielskiego. Krąg uprawnionych określa wymóg uzyskania przez pracodawcę zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej. W przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia warunek uzyskania zgody zależy od wcześniejszego wskazania pracodawcy osób podlegających ochronie, chyba że rozwiązanie dotyczy osób chronionych z art. 32 ust. 8 ustawy o związkach zawodowych. Inna sytuacja występuje w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, wówczas wskazanie osób podlegających ochronie może nastąpić w okresie wypowiedzenia. Wskazanie osób objętych ochroną wymaga uzyskania przez pracodawcę zgody na rozwiązanie umowy o pracę jako następstwa wypowiedzenia.
Wyrok SN z 27.03.2019 r. (II PK 320/17, Biuletyn SN 5/2019)
Ochrona działacza związkowego, wynikająca z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, przerwana po utracie wymaganej liczby członków zakładowej organizacji związkowej, ulega reaktywacji i przedłużeniu wymiaru temporalnego o połowę dotychczasowej ochrony, w przypadku połączenia zakładowej organizacji zakładowej z organizacją międzyzakładową, jeśli ta międzyzakładowa organizacja zakładowa przejęła wszystkie prawa i obowiązki zakładowej organizacji związkowej. Ochrona tego działacza związkowego jest niezależna od ochrony przyznanej innym osobom przez międzyzakładową organizację związkową – do czasu upływu pozostałej części okresu ochrony (art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych). Pracodawca ma obowiązek uzyskania zgody międzyzakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie z tym działaczem związkowym umowy o pracę, jeśli międzyzakładowa organizacja związkowa poinformowała pracodawcę o dokonanej inkorporacji.
Wyrok SN z 21.03.2019 r. (II PK 313/17, Biuletyn SN 5/2019)
Pracodawca ma obowiązek konsultacji zamiaru rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem międzyzakładowej organizacji związkowej tylko wtedy, gdy taka organizacja związkowa zrzesza co najmniej 10 członków zatrudnionych u wszystkich pracodawców, co wymaga członkostwa (zrzeszenia) co najmniej 10 członków o statusie określonym w art. 251 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, tj. będących pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub czynnymi funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6 tej ustawy.
Wyrok SN z 23.08.2018 r. (II PK 117/17, Biuletyn SN 5–6/2018)
Dochowanie formy pisemnej przewidzianej w art. 38 § 1 k.p. nie jest ograniczone do posłużenia się standardową formułą zawiadomienia, lecz może być realizowane w dowolnej formule pisemnej. Informacja pracodawcy, adresowana do zakładowej organizacji związkowej, przedstawiona wraz z potwierdzającą dokumentacją księgową, stanowi jednoznaczny wyraz woli pracodawcy rozwiązania umowy o pracę z przyczyn wskazanych w złożonych dokumentach i tym samym realizuje ustawowy obowiązek zawiadomienia zakładowej organizacji związkowej.
Wyrok SN z 09.05.2017 r. (I PK 1157/16, Biuletyn SN 7/2017)
Prawo ochrony, wynikającej z art. 32 ust. 9 ustawy o związkach zawodowych, pracownik nabywa już pierwszego dnia pełnienia funkcji związkowej w ponadzakładowej organizacji związkowej, z którą łączy się zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Odnosi się to również do pierwszego dnia pracy, po restytucji stosunku pracy, na skutek wyroku przywracającego do pracy.
Wyrok SN z 11.04.2017 r. ( PK 142/16, Biuletyn SN 5/2017)
Ochrona szczególna działacza związkowego nie ma charakteru bezwzględnego. Zasądzenie odszkodowania w miejsce dochodzonego przywrócenia do pracy może mieć miejsce nie tylko w razie zawinionego naruszenia obowiązków pracowniczych.
Wyrok SN z 19.04.2017 r. (I PK 221/16, Biuletyn SN 11/2017)
Okres ochrony dodatkowej (po zakończeniu pełnienia funkcji związkowej), wynikający z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r. poz. 1881), wyznacza suma okresów nieprzerwanej ochrony podstawowej (w czasie pełnienia funkcji związkowej), udzielanej na podstawie wielu kolejnych uchwał.
Wyrok SN z 23.11.2016 r. (II PK 311/15, Biuletyn 1/2017)
Legalny i dokonany w dobrej wierze przez członków związku wybór pracownika do zarządu organizacji związkowej nie przekreśla możliwości oceny, że zamiarem pracownika było uzyskanie statusu chroniącego go przed rozwiązaniem stosunku pracy a w rezultacie, że wykreował dla siebie prawo podmiotowe (ze swej istoty służące ochronie ogółu pracowników), które w zamyśle miało posłużyć ochronie jego własnych interesów.
Wyrok SN z 20.01.2016 r. (II PK 309/14, Biuletyn SN 2/2016)
Wybór pracownika do zarządu związku zawodowego po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających do jego zwolnienia nie prowadzi wprost do nadużycia prawa. Może się tak stać, gdy utworzenie organizacji związkowej lub wybór pracownika do niej nastąpił wyłącznie w celu uzyskania ochrony przed dokonanym już wypowiedzeniem.
Wyrok SN z 08.03.2013 r. (II PK 208/2012, Monitor Pr. Pracy 2013/9/490-492)
Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem, rozwiązaniem stosunku pracy lub jednostronną zmianą warunków pracy lub płacy wynikająca z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) nie zależy od zakresu upoważnienia, lecz od samego aktu umocowania pracownika do działania w imieniu związku zawodowego. Dotyczy więc ona również członków związku zawodowego – imiennie wskazanych uchwałą jej zarządu – upoważnionych do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy w określonym zakresie, na przykład w sprawach socjalnych.
Wyrok SN z 12.01.2012 r. (II PK 83/11, OSNAPiUS 2012/23–24/283)
Pracodawcy przysługuje przeciwko międzyzakładowej organizacji związkowej roszczenie o ustalenie, że jest (nie jest) objęty zakresem działania tej organizacji (art. 189 k.p.c.).
Wyrok SN z 20 maja 2011 r. (II PK 295/10, Baza orzeczeń SN)
1. Informacja o liczbie członków zakładowej lub międzyzakładowej organizacji związkowej przekazana po terminie określonym w art. 251 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) jest skuteczna w odniesieniu do wypowiedzenia umowy o pracę złożonego po jej uzyskaniu przez pracodawcę. Informacja przekazana po tym terminie i już po złożeniu przez pracodawcę wypowiedzenia umowy nie ma wpływu na jego prawidłowość, także wtedy, gdy organizacja związkowa mogła udowodnić, że zrzeszała liczbę członków wymaganą przez art. 251 ust. 1, art. 34 ust. 2 lub art. 342 ust. 2 tej ustawy.
2. Działacz międzyzakładowej organizacji związkowej, która w żadnym zakładzie pracy nie zrzesza liczby pracowników wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 24125a k.p., korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy, pod warunkiem zrzeszania przez tę organizację przynajmniej w jednym zakładzie pracy co najmniej 10 członków będących pracownikami i poinformowania o tym pracodawcy. Nie jest wymagane, aby chroniony pracownik był zatrudniony właśnie w tym zakładzie, w którym związek zrzesza co najmniej 10 pracowników (art. 342 ust. 2 i art. 32 ustawy o związkach zawodowych).
Wyrok SN z 06.10.2011 r. (III PK 17/11, OSNAPiUS 2012/21–22/257)
Działacze związkowi, objęci ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy w okresie po ustaniu kadencji, nie są wliczani do limitu osób chronionych, o których mowa w art. 32 ust. 3 lub 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 13.07.2011 r. (I PK 17/11, OSNAPiUS 2012/19–20/232)
Na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) pracodawca powinien uzyskać dokładną i pewną (imienną i na piśmie) informację, który z pracowników podlega ochronie. Informacji takiej nie zastępuje przekazana pracodawcy wiadomość o osobach upoważnionych do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy.
Wyrok SN z 12.01.2011 r. (II PK 184/10, OSNAPiUS 2012/5–6/64)
1. Imienne wskazanie przez zarząd zakładowej organizacji związkowej pracowników, których stosunek pracy podlega wzmożonej ochronie, w liczbie większej niż przewidziana w art. 32 ust. 6 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) oznacza niedokonanie takiego wskazania w rozumieniu art. 32 ust. 8 tej ustawy.
2. Samo powiadomienie pracodawcy o nieobecności w pracy z uwagi na okoliczności określone w art. 31 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych nie wywołuje skutku w postaci zwolnienia pracownika od pracy zawodowej. Podstawę taką stanowi decyzja pracodawcy udzielająca zwolnienia.
Wyrok SN z 02.06.2010 r. (II PK 367/09, OSNAPiUS 2011/21–22/274)
Zakładowa organizacja związku zawodowego nie ma zdolności sądowej i procesowej w postępowaniu wytoczonym na rzecz pracownika, jeżeli nie spełnia warunku posiadania określonej liczby członków (art. 462 w związku z art. 61 k.p.c. oraz art. 251 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 06.05.2010 r. (II PK 344/09, OSNAPiUS 2011/21–22/271)
Związek zawodowy działający tylko u jednego pracodawcy, aby korzystał z uprawnień zakładowej organizacji związkowej, musi być także reprezentatywny według warunków z art. 251 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 19.04.2010 r. (II PK 311/09, OSNAPiUS 2011/19–20/252)
1. Umocowanie organu statutowego do działania za zakładową organizację związkową nie jest prawem podmiotowym podlegającym ustaleniu na podstawie art. 189 k.p.c.
2. Pracodawca posiada z reguły interes prawny w żądaniu ustalenia treści stosunku pracy w zakresie prawa pracownika do odpłatnego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 07.04.2010 r. (II PK 342/09, OSNAPiUS 2011/19–20/247)
Związek zawodowy — co do zasady — może, także w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, korzystać z wolontariuszy, w tym wolontariuszy będących jego członkami.
Wyrok SN z 02.12.2009 r. (I PK 123/09, OSNAPiUS 2011/11–12/152)
Nauczyciel urlopowany do pełnienia funkcji z wyboru w związku zawodowym na mocy art. 25 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) może przejść na emeryturę na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.), jeżeli w chwili składania wniosku o to świadczenie nie był już zatrudniony jako nauczyciel ani też urlopowany, a po spełnieniu wymagań do świadczenia, podjął zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.
Wyrok SN z 11.03.2009 r. (II UK 239/08, OSNAPiUS 2010/19–20/245)
Przyrzeczenie przez przewodniczącego komisji zakładowej związku zawodowego, że stanowisko organizacji związkowej w sprawie objęcia pracownika niezrzeszonego obroną jego praw będzie pozytywne, nie spełnia wymagania art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 04.02.2009 r. (II PK 64/08, OSNAPiUS 2010/15–16/190)
Objęcie ochroną, o której mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) członka zarządu zakładowej organizacji związkowej wskazanego jako osoba chroniona, nie wymaga odrębnego umocowania do reprezentowania tej organizacji.
Wyrok SN z 03.10.2008 r. (II PK 53/08, OSNAPiUS 2010/5–6/60)
Jeżeli procesowi likwidacji dotychczasowego pracodawcy towarzyszy przejęcie zakładu w trybie art. 231 k.p., nowy pracodawca nie może powoływać się na tę likwidację i dokonywać wobec przejętych pracowników wypowiedzeń umów o pracę (także wypowiedzeń zmieniających) z zastosowaniem art. 411 k.p. wyłączającego szczególną ochronę trwałości stosunku pracy działaczy związkowych (art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 25.09.2008 r. (II PK 44/08, OSNAPiUS 2010/5–6/58)
Wyrażenie zgody na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy z pracownikiem, który jednocześnie pełni funkcję we władzach dwóch organizacji związkowych (zakładowej i pozazakładowej), przez zarząd jednej z tych organizacji, nie zwalnia pracodawcy od obowiązku uzyskania zgody drugiej organizacji (art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 11.01.2006 r. (II PK 106/05, OSNAPiUS 2006/23-24/345)
Zakładowa organizacja związkowa ogólnokrajowego związku zawodowego nie może zrzec się reprezentacji pracownika w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy z tytułu jego członkostwa w tym związku zawodowym.
Wyrok SN z 22.06.2005 r. (I PK 255/04, OSNAPiUS 2006/3-4/51)
Zamiar utworzenia organizacji związkowej nie usprawiedliwia przerwania wykonywania pracy bez zgody pracodawcy, lecz może być jedną z przesłanek oceny stopnia winy pracowników naruszających podstawowy obowiązek wykonywania pracy (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.). Organizatorzy nielegalnego strajku ponoszą surowszą odpowiedzialność niż jego bierni uczestnicy.
Wyrok SN z 23.02.2005 r. (II PK 201/04, OSNAPiUS 2005/21/333)
Podstawą szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy określonej w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) są postanowienia statutu związku zawodowego, które określają organy lub osoby uprawnione do reprezentowania zakładowej organizacji związkowej wobec pracodawcy, a nie uchwała zarządu wskazująca pracownika jako podlegającego ochronie.
Wyrok SN z 25.01.2005 r. (II PK 164/04, OSNAPiUS 2005/17/268)
Ochrona trwałości stosunku pracy przewidziana w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) przysługuje od chwili zawiadomienia pracodawcy o uchwale zarządu zakładowej organizacji związkowej wskazującej osoby podlegające ochronie.
Wyrok SN z 23.02.2005 r. (III PK 77/04, OSNAPiUS 2005/21/966)
Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy określona w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) przysługuje tylko członkom zarządu zakładowej organizacji związkowej, która spełnia kryteria ustanowione w art. 251 ust. 1 tej ustawy.
Wyrok SN z 25.01.2005 r. (II PK 159/04, OSNAPiUS 2005/17/267)
Zakładowa organizacja związkowa ogólnokrajowego związku zawodowego nie może zrzec się reprezentacji pracownika w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy z tytułu jego członkostwa w tym związku zawodowym.
Wyrok SN z 22.06.2005 r. (PK 255/04, OSNP 2006/3-4/51)
Konsultacja związkowa w indywidualnych sprawach pracowników nie jest wymagana, jeżeli żadna z działających w zakładzie pracy organizacji związkowych nie udzieli informacji żądanej przez pracodawcę w trybie art. 30 ust. 21 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.), chyba że sam pracownik przed podjęciem czynności przez pracodawcę powiadomi go o podleganiu ochronie związkowej.
Wyrok SN z 18.10.2005 r. (II PK 90/05, OSNP 2006/19-20/291)
Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane po skutecznym cofnięciu przez pracodawcę wcześniejszego wypowiedzenia skonsultowanego z organizacją związkową musi być poprzedzone konsultacją w trybie art. 38 § 1 k.p., nawet wówczas, gdy przyczyna wypowiedzenia pozostaje niezmieniona.
Wyrok SN z 10.03.2005 r. (II PK 240/04, OSNAPiUS 2005/22/348)
Zwolnienie pracownika od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej, (art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) następuje według zasad przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281).
Wyrok SN z 13.01.2005 r. (II PK 117/04, OSNAPiUS 2005/16/246)
Pracodawca, któremu wiadomo, że działająca u niego zakładowa organizacja związkowa nie reprezentuje pracownika z tytułu jego przynależności do związku zawodowego bądź z tytułu podjęcia się obrony jego praw, nie narusza art. 53 § 4 k.p. w związku z art. 52 § 3 k.p. oraz art. 30 ust. 21 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.), gdy składa temu pracownikowi oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę, nie zażądawszy wcześniej informacji o pracownikach korzystających z obrony związku zawodowego.
Wyrok SN z 24.11.2004 r. (I PK 91/04, OSNAPiUS 2005/19/300)
Nie korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy przewodniczący zarządu zakładowej organizacji związkowej zarejestrowanej przez międzyzakładową organizację związkową, która nie była do tego uprawniona.
Wyrok SN z 16.11.2004 r. (I PK 30/04, OSNAPiUS 2005/12/175)
Członek zarządu zakładowej organizacji związkowej zrzeszającej mniejszą liczbę pracowników od określonej w art. 251 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.), od dnia 1 stycznia 2003 r. nie korzysta z ochrony przewidzianej w art. 32 ust. 1 tej ustawy.
Wyrok SN z 13.10.2004 r. (II PK 41/04, OSNAPiUS 2005/8/107)
1. Prawo do bezpłatnego urlopu do pełnienia etatowej funkcji związkowej poza zakładem pracy przysługuje pracownikowi, który na podstawie wewnętrznych postanowień organizacji związkowej, uchwał jej statutowych organów lub związkowych norm zwyczajowych jest w momencie wyboru świadomy obowiązku realizowania tej funkcji w ramach zatrudnienia pracowniczego.
2. Wygaśnięcie mandatu związkowego powoduje ustanie stosunku pracy z wyboru, lecz w razie wyboru na nową kadencję można z odpowiednim uprzedzeniem żądać udzielenia kolejnego urlopu bezpłatnego bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego urlopu, a tym samym pracownik nie musi macierzystemu pracodawcy zgłaszać powrotu do pracy.
Wyrok SN z 27.10.2004 r. (I PK 599/03, OSNAPiUS 2005/12/167)
Od dnia 15 października 2003 r., to jest od wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2003 r., P 7/02 (Dz.U. Nr 63, poz. 590; OTK-A 2003 nr 4, poz. 29), pracownicy będący członkami komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej nie są objęci ochroną, o której mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.).
Wyrok SN z 21.10.2004 r. (I PK 676/03, OSNAPiUS 2005/12/166)
Wybór pracownika do władz związkowych, nawet po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających do rozwiązania stosunku pracy, sam przez się nie prowadzi do nadużycia prawa wynikającego z przepisów o szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy.
Wyrok SN z 02.10.2002 r. (I PKN 549/01, OSNAPiUS 2003/5/31-33)
Przepis art. 32 ust. 4 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) wymaga uzyskania przez pracodawcę zgody ponadzakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie albo zmianę treści stosunku pracy członka jej zarządu. Pracodawca nie może więc ograniczyć się do zawiadomienia o zamiarze dokonania takiej czynności, a tym bardziej niedopuszczalne jest zawiadomienie zastępcze (analogia z art. 139 § 3 k.p.c.), polegające na pozostawieniu w aktach osobowych pracownika przesyłki zwróconej przez pocztę, mimo wysłania jej na adres wskazany przez przewodniczącego organizacji zakładowej.
Wyrok SN z 23.01.2002 r. (I PKN 821/00, OSNAPiUS 2004/2/33)
Pracownik zwolniony w całości lub w części z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej (art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) ma obowiązek niezwłocznie i bez uprzedniego wezwania pracodawcy przystąpić do pracy po upływie tej kadencji. Niewykonanie tego obowiązku uprawnia pracodawcę do wyciągnięcia konsekwencji dyscyplinarnych, aż do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia włącznie, nie powoduje jednak wygaśnięcia stosunku pracy.
Wyrok SN z 04.04.2002 r. (I PKN 233/01, OSNAPiUS 2004/6/96)
Regulamin pracy wydany przez pracodawcę bez wymaganego uzgodnienia z zakładową organizacją związkową nie ma mocy wiążącej.
Wyrok SN z 21.03.2001 r. (I PKN 320/00, OSNAP 2001/16/5)
Pracownik, który przez wiele lat faktycznie pełnił funkcję zakładowego społecznego inspektora pracy za dorozumianą i niewątpliwą wolą pracowników zakładu pracy, mimo niedokonania formalnego wyboru po upływie wcześniejszej kadencji, korzysta ze szczególnej ochrony prawnej przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy w granicach określonych art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. Nr 35, poz. 163, ze zm.).
Wyrok SN z 18.12.2001 r. (I PKN 755/00, OSNAPiUS 2004/1/5)
Na pracodawcy nie ciąży obowiązek zwrócenia się o informację o pracowniku korzystającym z obrony (art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Dz.U. Nr 55, poz. 234, ze zm., obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854), jeżeli z uwagi na brak u tego pracodawcy zakładowej organizacji związkowej związku zawodowego, do którego ten pracownik należy, nie jest on reprezentowany przez taką organizację.
Wyrok SN z 11.01.2001 r. (I PKN 186/00, OSNAP 2002/18/428)
Szczególna ochrona działacza związkowego przed rozwiązaniem stosunku pracy (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) dotyczy zarówno tego rozwiązania za wypowiedzeniem, jak i bez wypowiedzenia, z jakichkolwiek przyczyn – także zawinionych przez pracownika.
Wyrok SN z 07.03.2001 r. (I PKN 276/00, OSNAP 2002/22/549)
Obowiązek uzyskania zgody na wypowiedzenie umowy o pracę działaczowi związkowemu, którego mandat wygasł wskutek wykluczenia go ze związku zawodowego, jest spełniony przez uzyskanie zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej, której chroniony pracownik był członkiem.
Wyrok SN z 02.02.2001 r. (I PKN 219/00, OSNAP 2002/20/486)
Postanowienia zbiorowego porozumienia zawartego między pracodawcą i zakładowymi organizacjami związkowymi nie mające oparcia w ustawie są źródłem zobowiązań w stosunku do pracowników i mogą korzystniej kształtować treść indywidualnych stosunków pracy niż to wynika z przepisów prawa pracy.
Wyrok SN z 17.02.2000 r. (I PKN 541/99, OSNAPiUS 2001/14/464)
Z ustawowych gwarancji wzmożonej ochrony trwałości stosunku pracy nie powinien korzystać działacz związkowy, któremu można zarzucić ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i nadużywanie funkcji związkowej dla ochrony przed uzasadnionymi sankcjami prawa pracy.
Wyrok SN z 12.09.2000 r. (I PKN 23/00, OSNAPiUS 2002/7/160)
W celu zadośćuczynienia obowiązkowi prawnemu wynikającemu z art. 38 § 1 k.p. w związku z art. oraz art. 30 ust. 21 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234, ze zm.), w każdym przypadku zamierzonego wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca powinien o takim zamiarze powiadomić pisemnie organizację związkową, zwracając się równocześnie o informację, czy dany pracownik korzysta z jej obrony stosownie do postanowienia art. 30 ust. 1 i 2 ustawy o związkach zawodowych.
Wyrok SN z 21.04.1999 r. (I PKN 36/99, OSNAPiUS 2000/13/507)
Pakt socjalny zawarty przez zagraniczną i polską osobę prawną ze związkami zawodowymi działającymi w tej ostatniej, wprowadzający dodatkową ochronę trwałości stosunku pracy, który stanowi, że w razie powołania wspólnej joint venture układ zbiorowy pracy obowiązujący u polskiego pracodawcy staje się integralną częścią takiego paktu socjalnego, stanowi źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p.
Wyrok SN z 17.11.1999 r. (I PKN 364/99, OSNAPiUS 2001/7/219)
Ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych przysługuje z mocy samego prawa i nie jest uzależniona od poinformowania pracodawcy o jej podmiotowym zakresie.
Wyrok SN z 16.06.1999 r. (I PKN 120/99, OSNAPiUS 2000/17/648)
1. Ochrona przewidziana w art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234, ze zm.) obejmuje także zawinione zachowania pracownika określone w art. 52 § 1 k.p.
2. Zarzut naruszenia art. 8 k.p. (sprzeczności żądania przywrócenia do pracy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa) nie może ograniczać się do twierdzenia, że działacz związkowy dopuścił się czynu wskazanego w art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
Wyrok SN z 16.06.1999 r. (I PKN 124/99, OSNAPiUS 2000/17/650)
Pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar rozwiązania umów o pracę w trybie art. 52 § 3 k.p., bez względu na to czy pracownicy są członkami związku zawodowego, jeżeli zakładowa organizacja związkowa zawiadomiła go o reprezentowaniu ich praw i interesów (art. 232 KP w związku z art. 7 ust. 2 i art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).
Wyrok SN z 02.09.1999 r. (I PKN 229/99, OSNAPiUS 2000/24/897)
Do pracownika będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej nie stosuje się art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, ze zm.) i zgodnie z art. 6 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 tej ustawy możliwe jest dokonanie mu wyłącznie wypowiedzenia zmieniającego. Ochrona ta jednak nie przysługuje w przypadku wyrażenia przez zarząd zakładowej organizacji związkowej zgody na wypowiedzenie definitywne.
Wyrok SN z 01.12.1998 r. (I PKN 473/98, OSNAPiUS 2000/2/56)
Jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika szczególnie chronionego ze względu na pełnione funkcje związkowe z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę, to rodzaj czynu pracownika decyduje o tym, czy można uznać jego roszczenie o przywrócenie do pracy za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Jeżeli więc zachowanie pracownika nie zostało uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, to nieuzasadniony jest zarzut kasacji, że żądanie przywrócenia do pracy stanowi nadużycie prawa.
Wyrok SN z 26.06.1998 r. (I PKN 215/98, OSNAPiUS 1999/14/461)
Żądanie przywrócenia do pracy pracownika, z którym pracodawca rozwiązał bez wypowiedzenia umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych z naruszeniem art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234, ze zm.) jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, jeżeli zachowanie pracownika było wyjątkowo naganne.
Wyrok SN z 26.03.1998 r. (I PKN 571/97, OSNAPiUS 1999/5/168)
Pozostaje w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa wybór pracownika do zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej wyłącznie w celu obrony przed dokonanym już wypowiedzeniem umowy o pracę (art. 8 k.p.).
Wyrok SN z 22.12.1998 r. (I PKN 509/98, OSNAPiUS 2000/4/133)
1. Ponowne zwrócenie się do zakładowej organizacji związkowej jest konieczne, jeżeli wskutek upływu czasu lub zmiany okoliczności faktycznych w chwili dokonywania wypowiedzenia umowy o pracę przyczyna podana wcześniej tej organizacji (art. 38 § 1 k.p.) przestała istnieć, w tym zwłaszcza jeżeli odpadła konieczność dokonywania zwolnień z przyczyn organizacyjnych, które pierwotnie wskazywane były jako uzasadniające wypowiedzenie.
2. Ponowne zwrócenie się do zakładowej organizacji związkowej jest wymagane także wtedy, gdy u pracodawcy dokonywane są wprawdzie w dalszym ciągu zmiany organizacyjne (zmniejszanie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych, produkcyjnych, technologicznych), jednakże nie są to te konkretne przekształcenia strukturalne (np. ograniczenie określonej produkcji), które wskazane zostały jako przyczyna zwolnienia danego pracownika lub grupy pracowników.
Wyrok SN z 17.12.1997 r. (I PKN 438/97, OSNAPiUS 1998/21/629)
Swoboda dokonywania zmian organizacyjnych przez pracodawcę nie może być wykorzystana w celu obejścia przepisów o szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy pracowników pełniących w zakładzie pracy funkcje związkowe.
Wyrok SN z 07.11.1996 r. (I PRN 101/96, OSNAPiUS 1997/11/190)
Spór na tle przewidzianego w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234, ze zm.) prawa do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej jest sporem z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 k.p.c.). Na podstawie tego przepisu pracownik może domagać się przez sądem zobowiązania pracodawcy do zwolnienia go od pracy.
Wyrok SN z 05.06.1996 r. (I PRN 37/96, OSNAPiUS 1997/3/36)