Odpłatny charakter – to jedna z podstawowych cech uprawnienia pracowniczego, jakim jest urlop wypoczynkowy.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 172 k.p. za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Wynagrodzenie urlopowe, o którym mowa, nie przysługuje jedynie wówczas, gdy pracodawca na podstawie odrębnych przepisów jest obowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu.

Regulacje wykonawcze w zakresie ustalania wynagrodzenia urlopowego, które stosuje się odpowiednio także do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zawarto w rozp. MPiPS z dnia 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14, z późn. zm.).

Przepisy wymienionego rozp. mają charakter powszechnie obowiązujący, przy czym w odniesieniu do niektórych grup zawodowych stosuje się odrębne regulacje uwzględniające specyfikę wykonywania pracy w konkretnym zawodzie. Jako przykład aktu wykonawczego dotyczącego określonej grupy zawodowej wymienić można rozp. MEN z dnia 26.06.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. z 2020 r. poz. 1455).

Składniki płacowe oraz inne świadczenia ze stosunku pracy uwzględniane przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego

Stosownie do brzmienia § 6 wymienionego powyżej rozp., wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego (zwane dalej „wynagrodzeniem urlopowym”) ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia oraz innych świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunku pracy.

W poniższej tabeli zamieszczono rodzaje składników pieniężnych przysługujących pracownikowi w ramach stosunku pracy, które bierze się pod uwagę przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego.

Wynagrodzenie oraz inne świadczenia ze stosunku pracy uwzględniane
w wynagrodzeniu urlopowym

Lp.	Wyszczególnienie
1.	Wynagrodzenie zasadnicze (podstawowe)
2.	Dodatki do wynagrodzenia przysługujące na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów (dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatek za pracę w porze nocnej)
3.	Dodatki przysługujące na podstawie przepisów zakładowego prawa pracy (np. dodatek stażowy, dodatek funkcyjny, dodatek z tytułu posiadania określonego rodzaju kwalifikacji i umiejętności, dodatek za pracę w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia)
4.	Premie przysługujące wg określonych przez pracodawcę kryteriów przyznawania tych należności (premie regulaminowe), z wyłączeniem premii uznaniowych (nagród)

 

W odniesieniu do wliczania do wynagrodzenia urlopowego należności pieniężnych przysługujących pracownikowi za nadgodziny (patrz: tabela, lp. 2) warto przywołać sentencję nadal aktualnej uchwały SN z dn. 10.08.1976 r. Zgodnie z jej brzmieniem w wynagrodzeniu za czas urlopu uwzględnia się także wynagrodzenie pracownika za pracę w godzinach nadliczbowych, chociażby była ona wykonywana na rzecz innego przedsiębiorstwa, do którego zakład pracy skierował pracownika, i przez to przedsiębiorstwo opłacana na podstawie umowy zawartej z zakładem pracy (I PZP 39/76, OSNC 1997/2/24).

Ponadto w wynagrodzeniu urlopowym nie uwzględnia się składników płacowych, do których pracownik nabył prawo w poprzednim stosunku pracy łączącym go z tym samym pracodawcą.

Wynagrodzenia oraz inne świadczenia ze stosunku pracy, których nie uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym

W przepisach cyt. rozp. (§ 6) wyliczono rodzaje wynagrodzenia oraz inne świadczenia przysługujące pracownikowi z tytułu pozostawania w stosunku pracy, które należy pominąć przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego.

Generalnie rzecz biorąc w wynagrodzeniu urlopowym nie uwzględnia się należności o charakterze okazjonalnym i uznaniowym (nagrody), a także świadczeń przysługujących w czasie niewykonywania pracy (wynagrodzenie chorobowe) oraz związanych z ustaniem zatrudnienia.

W niżej zamieszczonej tabeli wymieniono należności pieniężne, o których mowa.

Wynagrodzenia oraz inne świadczenia ze stosunku pracy nieuwzględniane w wynagrodzeniu urlopowym

Lp.	Wyszczególnienie
1.	Jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie
2.	Wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju
3.	Gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe
4.	Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy
5.	Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy
6.	Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego
7.	Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną
7a.	Kwota wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
8.	Nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej
9.	Odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne
10.	Wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy

 

Zakwalifikowanie określonego świadczenia do jednej z ww. grup może niekiedy powodować trudności – odnosi się to zwłaszcza do należności o charakterze premiowym. Przydatne interpretacje w tym zakresie przedmiotowym zawarto w orzecznictwie SN, zgodnie
z którym:

• tak zwana premia uznaniowa, która nie ma charakteru powszechnego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego (wyrok SN z dn. 20.07.2000 r., I PKN 17/00, OSNAPiUS 2002/3/77),
• premia wypłacana co pewien czas za okresy zróżnicowane co do ich długości, jest świadczeniem periodycznym, do którego nie ma zastosowania wyłączenie przewidziane w § 6 pkt 1 rozp. MPiPS z dn. 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14, z późn. zm.) [wyrok SN z dnia 22.09.2000 r., I PKN 33/00, OSNAPiUS 2002/8/182]; wyłączenie, o którym mowa w tym wyroku, określone jest w tabeli powyżej w lp. 1.

Maciej Ofierski