„Czy pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego zaległego za rok 2020 oraz urlopu wypoczynkowego za rok 2021 po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego, a przed powrotem do pracy?”

Odnosząc się do zagadnienia urlopu wypoczynkowego, na samym początku stwierdzić należy, że do obowiązków pracodawcy jest udzielanie urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Powyższe ma odniesienie do sytuacji, w której pracownik pod koniec 2021 r. ma jeszcze niewykorzystany urlop za 2020 rok.

Zgodnie z dyspozycją …

(…) art. 161 Kodeksu pracy „pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.” Stosownie do art. 163 K.p., urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Jeżeli pracodawca nie sporządza planu urlopu – a jest to możliwe w sytuacji, gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa albo gdy zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę – wówczas pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Ustalając termin wykorzystania urlopu w tym trybie pracodawca, analogicznie jak w przypadku ustalania planu urlopu, obowiązany jest wziąć pod uwagę wniosek pracownika i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Nawiązując do art. 168 K.p., urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w myśl art. 163 Kodeksu, (czyli w terminie ustalonym w planie urlopów bądź po porozumieniu z pracownikiem) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Trzeba też podkreślić, że okres niezdolności do pracy z powodu choroby, a następnie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie ma wpływu na wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Jeżeli bowiem w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego pracownik pozostaje nadal w zatrudnieniu, to jego stosunek pracy nie zostaje zawieszony, a pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze.

Problem dotyka kwestii wykorzystania urlopu wypoczynkowego po długiej chorobie, a przed wykonaniem lekarskiego badania kontrolnego. W celu określenia, czy pracodawca może wyrazić zgodę na urlop wypoczynkowy po długiej chorobie, jeśli pracownik nie przeszedł badań kontrolnych należy posiłkować się orzecznictwem, które zapadło w tym problemie.

Do 2015 roku stanowiska Sądu Najwyższego nie były jednomyślne. Jedno z nich wskazywało, że udzielenie urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po chorobie dłuższej niż 30 dni (bez odbycia badań kontrolnych) jest prawidłowe. Argumentowano to tym, że badania lekarskie mają wskazać brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na obecnym stanowisku. Natomiast pracownik podczas urlopu wypoczynkowego nie pracuje i nawet gdyby był niezdolny do pracy, to jej nie wykonuje. W takim przypadku kontrolne badania powinny być przeprowadzone bezpośrednio po powrocie z urlopu wypoczynkowego przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania obowiązków służbowych.

Inne stanowiska wskazywały zupełnie odmienne podejście. Wskazują na to, że urlop wypoczynkowy nie może zostać udzielony na okres niezdolności do pracy. A skoro pracownik nie posiada zaświadczenia lekarskiego zezwalającego na wykonywanie pracy, to przyjmuje się, że nie jest zdolny do jej wykonywania (wyrok Sądu Najwyższego z dn. 28.10.2009 r., sygn. akt: II PK 123/09).

Jednakże ostatecznie Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 26.10.2016 r., (sygn. akt: III PK 9/16), uznał, że pracownik, nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego lub wziąć urlopu na żądanie po zakończeniu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni.

Reasumując, w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, pracodawca powinien skierować pracownika po chorobie trwającej ponad 30 dni na badania kontrolne nawet, jeżeli bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia lekarskiego podwładny będzie korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Czyli nawet w sytuacji, gdy po długotrwałej niedyspozycji zdrowotnej pracownik przechodzi od razu na urlop wypoczynkowy, konieczne jest uprzednie skierowanie go na badania kontrolne do lekarza medycyny pracy. Dopiero po stwierdzeniu braku przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy będzie mógł udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego (zaległego lub bieżącego).

Pracownik, który otrzymał skierowanie na badania profilaktyczne musi je wykonać w takim terminie, by przystępując do pracy legitymował się ważnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. W miarę możliwości badania lekarskie są przeprowadzane w godzinach pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Paweł Nowak – prawnik

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320.