Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2245) wprowadziła kilka istotnych modyfikacji w zakresie przepisów Działu IX k.p., w których zostały określone zasady zatrudniania młodocianych. Nowe zapisy wskazują m.in. sposób postępowania w szczególnych przypadkach zatrudniania młodocianych. W odniesieniu do wspomnianych regulacji wymieniona na wstępie ustawa nowelizująca prawo oświatowe weszła w życie z dniem 1 grudnia 2018 r.

W dalszej treści niniejszego punktu uwzględniono zmiany w k.p. wynikające z ustawy z dnia 22 listopada 2018 r.

• Dopuszczalność zatrudnienia osób niemających 15 lat

Co do zasady – zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat. Jednak w nowym brzmieniu art. 190 § 2 k.p. przewiduje zastrzeżenie odsyłające do art. 191 § 2¹-2³. Przepisy te określają wyjątki od ogólnej zasady niedopuszczalności zatrudniania osób niemających 15 lat.

Zgodnie zatem z art. 191 § 2¹–2² k.p. osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat:

• może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat,
• może być zatrudniona – z wyjątkiem osoby, o której mowa powyżej w pkt 1, na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

Z kolei art. 191 § 2³ k.p. stanowi, iż osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Uwaga!

Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobą, o której mowa w art. 191 § 2² i § 2³ k.p., jest dopuszczalne w przypadku wyrażenia na to zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Ponadto, w przypadku osoby, o której mowa w art. 191 § 2³ k.p. wymagane jest również uzyskanie zezwolenia dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

 

• Zatrudnianie osób, które ukończyły 15 lat i nie ukończyły ośmioletniej szkoły podstawowej

Nowo wprowadzone do k.p. przepisy regulują także kwestie dopuszczalności zatrudniania osób mających ukończone 15 lat, które jednocześnie nie ukończyły ośmioletniej szkoły podstawowej.

W myśl obowiązującego od 1 grudnia 2018 r. art. 191 § 2⁶ k.p. z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, może być – na wniosek jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli:

• została ona przyjęta do oddziału przysposabiającego do pracy utworzonego w ośmioletniej szkole podstawowej albo
• uzyskała zezwolenie dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskała pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Z kolei z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, spełniającą obowiązek szkolny poza szkołą, może być – po ukończeniu przez nią przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy – zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Wówczas cytowany powyżej przepis art. 191 § 2⁶ pkt 2 znajduje odpowiednie zastosowanie (art. 191 § 2⁷ k.p.).

Zatrudnianie osób, które ukończyły 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej

W ramach nowelizacji z dnia 22 listopada 2018 r. uregulowano także status osób, które ukończyły 18 lat (a zatem z formalnego punktu widzenia nie są już młodocianymi) w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej.

Nowo wprowadzony art. 191¹ k.p. rozstrzyga tę kwestię, stanowiąc, iż osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę.

Maciej Ofierski