interpelacja – ekspertpr

Interpelacja nr 30550 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie pracy opiekuńczej wykonywanej w domu

Szanowna Pani Minister,

opieka nad osobami zależnymi: dziećmi, osobami z niepełnosprawnością czy niesamodzielnymi seniorami bardzo często jest sprawowana w domach, poza zinstytucjonalizowanym systemem opieki. Często wykonują ją albo członkowie rodzin osób zależnych, w ogromnej większości są to kobiety, albo wynajmowane w tym celu opiekunki. Nie ma danych mówiących o tym, jak szerokie to zjawisko, nie ma rzetelnych analiz sytuacji w tym sektorze. Tymczasem w starzejącym się społeczeństwie i w dobie pandemii koronawirusa opieka domowa staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem.

Istnieje poważna obawa, że znaczna większość z tych osób wykonuje pracę opiekuńczą w tzw. szarej strefie – bez żadnej umowy, bez odprowadzania podatków czy ubezpieczeń społecznych, bez elementarnego bezpieczeństwa i stabilności. Godziny pracy i warunki płacowe nie są zgodne z normami czasu pracy. Jako posłanka otrzymuję sygnały, że w opiece domowej często dochodzi do wyzysku i wykorzystywania pracownic, zwłaszcza przez agencje pośrednictwa pracy. To sytuacja niebezpieczna również z punktu widzenia osób zależnych – opieka to praca związana z ogromną odpowiedzialnością, wymagająca wysokich kwalifikacji.

Programy rządowe, których celem ma być zapewnienie opieki osobom potrzebującym, zwłaszcza seniorom i seniorkom, są niewystarczające. Zgodnie z informacją ministerstwa na rok 2022, w roku 2020 program “Opieka 75+” objął 113 tys. osób potrzebujących opieki i pochłonął koszty w wysokości 714 mln zł. Tymczasem, jak podaje koalicja “Na pomoc niesamodzielnym” w Polsce żyje ok. 1 miliona osób, które potrzebują codziennej opieki ze względu na wiek, przewlekłe choroby czy niepełnosprawność. 90 proc. z nich żyje we własnych domach, a opiekę na własną rękę zapewnia im rodzina – często kupując ją na rynku. Państwo nie realizuje zadań w zakresie opieki długoterminowej: Polska ma najniższy wśród krajów OECD wskaźnik udziału osób w wieku od 65 lat wzwyż objętych opieką długoterminową (0,9%). Wartość ta jest ponad dziesięciokrotnie niższa niż średnia w 25 krajach OECD (10,8%). Wydatki na ten cel stanowią zaledwie 0,5 proc. PKB, średnia unijna to 1,6 proc. PKB.

W związku z powyższym, na podstawie art. 14 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2018 r. poz. 1799), zwracam się z następującymi pytaniami:

1. Ile osób zostało zarejestrowanych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jako osoby wykonujące pracę opiekuńczą w domu osoby niesamodzielnej?

2. Ile takich osób zostało zatrudnionych przez rodzinę osoby niesamodzielnej, a ile przez agencje pracy?

3. Jakie programy w ciągu ostatnich lat podjęło Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w celu dofinansowania pracy opiekuńczej wykonywanej w domu, kontroli jakości tej pracy i oferowanych warunków zatrudnienia?

Magdalena Biejat, Daria Gosek-Popiołek, Maciej Konieczny, Adrian Zandberg, Marcelina Zawisza

13.01.2022 r.

Odpowiedź na interpelację

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację nr 30550 Posłanki Magdaleny Biejat i grupy posłów, proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Wsparcie oferowane opiekunom osób zależnych – dzieci, osób z niepełnosprawnościami, seniorów w sprawowaniu opieki nad nimi, przysługuje na podstawie szeregu aktów normatywnych, do których należą między innymi ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, czy też ustawa o pomocy społecznej. Świadczone jest także w oparciu o liczne programy resortowe.

Odnosząc się do zagadnienia opieki nad dziećmi informuję, że ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2021 r. poz. 75 z późn. zm.), pozwala na uzyskanie dofinansowania na zatrudnienie niani (art. 51 ust. 1). Dofinansowanie polega na opłaceniu przez ZUS od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Z dofinansowania mogą skorzystać rodzice, opiekunowie prawni albo inne osoby, które opiekują się dzieckiem na podstawie orzeczenia sądu jeśli:

ich dziecko ma od 20 tygodni do 3 lat – mogą korzystać z dofinansowania do końca roku szkolnego. Wyjątkowo, jeśli dziecko nie może pójść do przedszkola, na przykład przez brak miejsc – do skończenia 4 lat.
nie są na urlopie macierzyńskim, ojcowskim albo wychowawczym, nie tworzą zawodowej rodziny zastępczej, nie korzystają z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej, czyli na przykład nie zatrudniają innej osoby, która była bezrobotna, spełnią 1 z poniższych warunków: pracują na umowę o pracę (bez względu na wymiar etatu) albo zlecenie,
prowadzą działalność pozarolniczą,
prowadzą działalność rolniczą. Wyjątkiem są osoby, które są domownikami w gospodarstwie rolnym i podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Rodzice mogą skorzystać z dofinansowania niezależnie od sytuacji życiowej. Rodzic może więc samotnie wychowywać dziecko, czyli być panną, kawalerem, wdową, wdowcem, po rozwodzie, w separacji. Dotyczy to również rodzica, który samotnie wychowuje dziecko – choć jest w związku małżeńskim – bo jego małżonek nie ma praw rodzicielskich albo jest w więzieniu (wtedy umowę podpisuje z nianią tylko ten jeden rodzic).

Według danych dostępnych z Centralnego Rejestru Ubezpieczonych, liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej w rozumieniu ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, na koniec czerwca 2021 r. wyniosła 5 663 osób.

Obowiązujące przepisy umożliwiają finansowanie składek z budżetu państwa za osoby sprawujące opiekę nad dziećmi (za nianie) na podstawie umowy uaktywniającej.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, że w polskim systemie ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby (np. babcie, dziadków, innych członków rodziny), które dobrowolnie i nieodpłatnie oferują swoją pomoc w opiece nad dziećmi lub innymi osobami wymagającymi takiej opieki.

Na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod linkiem https://psz.zus.pl/kategorie/ubezpieczeni/ubezpieczenia-emerytalne-i-rentowe można zapoznać się z danymi statystycznymi przedstawiającymi liczbę osób podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, według określonych grup tytułów do ubezpieczeń.

Wsparcie opiekunów osób z niepełnosprawnościami, seniorów jak również bezpośrednio tej grupy osób, realizowane jest w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268, z późn. zm.) i jest świadczone w następującym zakresie:

Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania.

Jest to forma wsparcia, która przysługuje:

osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności wymaga pomocy innych osób,
osobie w rodzinie, która wymaga pomocy innych osób, jednak rodzina, a także wspólnie nie zamieszkujący małżonek, wstępni i zstępni nie są w stanie takiej pomocy zapewnić.

Usługi opiekuńcze obejmują: zaspokajanie codziennych potrzeb życiowych (sprzątanie, pranie, zakupy, sporządzanie posiłków), opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację, zapewnianie kontaktów z otoczeniem.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są usługami dostosowanymi do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, które są świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

Zgodnie ze statystycznymi danymi resortowymi, pomoc w formie usług opiekuńczych ogółem, realizowana w ramach zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym, w 2020 roku[1] została przyznana w drodze decyzji administracyjnych łącznie ok. 113 tys. osób, w tym prawie 6 tys. osób (5 938 osób) w formie specjalistycznych usług opiekuńczych (z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi).

Pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi, realizowaną przez gminy w ramach zadań z zakresu administracji rządowej, w roku 2020 przyznano ok. 14,6 tys. osobom.

Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być także świadczone w ośrodkach wsparcia. Ośrodkami wsparcia są m.in.:

dzienne domy pomocy,
ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi: środowiskowe domy samopomocy i kluby samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Działalność ośrodków wsparcia jest o tyle istotna, że działają wspierająco na całą rodzinę, pomagając w sprawowaniu funkcji opiekuńczych nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi członkami rodzin, zapobiegając jednocześnie umieszczaniu ich w placówkach całodobowych. W stosunku do osób starszych, samotnych zapobiega ich wieloaspektowemu wykluczeniu z życia społecznego.

Według stanu na koniec 2020 roku[2] na terenie Polski funkcjonowało 495 dziennych domów pomocy na 20 447 miejsca (o 44 jednostki i o 1825 miejsc więcej, niż w 2019 roku, co stanowi wzrost zarówno liczby jednostek, jak i miejsc o ok. 9,8 %) .

Według stanu na koniec 2020 roku[3] na terenie Polski funkcjonowały 844 środowiskowe domy samopomocy na 31 975 miejsc oraz 37 klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w których było dostępnych 675 miejsc.

Osobom wymagającym całodobowej opieki ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność, którym nie można zapewnić usług w miejscu zamieszkania, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

Na koniec 2020 roku[4] na terenie kraju funkcjonowało 826 gminnych i ponadgminnych domów pomocy społecznej na ogólną liczbę miejsc 81 004, w których liczba mieszkańców wynosiła 75 133 osoby,

Należy również wskazać, że wsparcie osób z niepełnosprawnościami, starszych, a pośrednio ich opiekunów realizowane jest także w ramach opieki długoterminowej określonej w systemie ochrony zdrowia.

Jednocześnie informuję, że w ostatnich latach Ministerstwo Rodziny uruchomiło wiele programów, których celem jest wsparcie osób z niepełnosprawnościami lub ich opiekunów, należy do nich zaliczyć:

Program „Opieka 75+”, który jest odpowiedzią na wyzwania jakie stawiają przed Polską zachodzące procesy demograficzne, dlatego skierowany jest do osób starszych w wieku 75 lat i więcej, które mieszkają na terenie małych gmin.

Celem programu jest rozwój i poprawa dostępności do usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych zarówno dla osób samotnych, jak również pozostających w rodzinach będących w wieku 75 lat i więcej. Program „Opieka 75+” adresowany jest do gmin miejskich, wiejskich, miejsko–wiejskich do 60 tys. mieszkańców.

Od 2022 roku gminy, które przystąpią do realizacji programu uzyskają finansowe wsparcie do 60% przewidywanych kosztów realizacji zadania w zakresie realizacji usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych, dla osób spełniających kryteria określone w programie.

W ramach programu dopuszcza się następujące sposoby realizacji:

zatrudnianie opiekunek na podstawie umowy o pracę (jedynie w zastępstwie opiekunki przebywającej na urlopie wypoczynkowym lub zwolnieniu lekarskim gmina ma możliwość realizacji przedmiotowych usług opiekuńczych w wybranej przez siebie formie);
zlecenie wykonania przedmiotowego zadania organizacjom pozarządowym, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, tj. organizacjom pozarządowym wymienionym w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 3 tej ustawy;
zakupienie usług opiekuńczych od podmiotów sektora prywatnego.

Środki finansowe z programu mogą być przeznaczone na:

dofinansowanie do usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, którym przedmiotowe usługi były świadczone w ramach programu i będą kontynuowane w roku bieżącym;
dofinansowanie do usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, którym w poprzednim roku nie były świadczone (osoby nowe);
dofinansowanie do zwiększenia liczby godzin usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób w wieku 75 lat i więcej.

Nową inicjatywą Ministerstwa, skierowaną przede wszystkim do Seniorów jest Program „Korpus Wsparcia Seniorów”, który od 2022 r. został rozbudowany o II moduł.

Ma on na celu zapewnienie możliwości bezpiecznego funkcjonowania seniorów w ich miejscu zamieszkania poprzez nawiązanie współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami pozarządowymi skupiającymi środowiska młodzieżowe, a także wolontariuszami tworząc lokalne partnerstwa.

Program zapewni usługi wsparcia na rzecz osób w wieku 65 lat i więcej, głównie mieszkających samotnie, poprzez świadczenie usług wynikających z rozeznanych potrzeb na terenie danej gminy, wpisujących się w obszary określone w programie, jak również doprowadzi do poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego oraz możliwości samodzielnego funkcjonowania w miejscu zamieszkania osób starszych poprzez zwiększanie dostępu do świadczeń opieki na odległość.

Adresatami bezpośrednimi programu będą gminy miejskie, wiejskie oraz miejsko-wiejskie, natomiast adresatami pośrednimi będą seniorzy w wieku 65 lat i więcej, którzy mają problemy z samodzielnym funkcjonowaniem ze względu na stan zdrowia, prowadzący samodzielne gospodarstwa domowe lub mieszkający z osobami bliskimi, które nie są w stanie zapewnić im wystarczającego wsparcia.

Na realizację programu w 2022 r. zostały przeznaczone środki z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 w wysokości 80 mln zł.

Program obejmuje swoim zakresem dwa moduły:

Moduł I angażujący do jego realizacji wolontariuszy, w tym również działaczy środowisk młodzieżowych i obywatelskich z całej Polski, świadczących codzienną pomoc osobom potrzebującym wsparcia. Celem Modułu I jest zapewnienie usługi wsparcia seniorom w wieku 65 lat i więcej poprzez świadczenie usług w zakresie określonym w programie wynikających z rozeznanych potrzeb na terenie danej gminy.

Opis usługi wsparcia:

Wsparcie społeczne

Ułatwienie dostępności do podstawowej oraz specjalistycznej opieki zdrowotnej poprzez: wsparcie w organizowaniu wizyt lekarskich w miejscu zamieszkania seniora lub pomoc w dowiezieniu seniora na wizytę lekarską, w tym również asystowanie podczas wizyty, pomoc w zorganizowaniu transportu na szczepienia.

Wsparcie emocjonalne/psychologiczne: zatrudnienie psychologa i/lub psychiatry, prowadzenie terapii zajęciowej w miejscu zamieszkania seniora, informowanie o dostępie do ogólnopolskich „telefonów zaufania” dla seniorów.

Wsparcie w czynnościach dnia codziennego.

Moduł II mający na celu poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego oraz możliwości samodzielnego funkcjonowania w miejscu zamieszkania dla osób starszych poprzez zwiększanie dostępu do świadczeń opieki na odległość. Wsparcie finansowe gmin w świadczeniu usług na rzecz osób starszych poprzez dofinansowanie zakupu oraz kosztów użytkowania tzw. „opasek bezpieczeństwa”.

Program rozwoju rodzinnych domów pomocy na rok 2022

Celem Programu jest poprawa dostępności do usług opiekuńczych i bytowych świadczonych w rodzinnych domach pomocy oraz rozwój tej formy wsparcia. Rodzinne domy pomocy są ogniwem pośrednim w systemie pomocy społecznej pomiędzy usługami opiekuńczymi świadczonymi w miejscu zamieszkania a całodobową placówką specjalistycznego wsparcia, jaką jest dom pomocy społecznej. Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie. Jako kameralne placówki przeznaczone dla nie więcej niż ośmiu osób wpisują się one w realizowanie idei deinstytucjonalizacji usług pomocy społecznej, dlatego też w opinii Ministerstwa rozwój tego typu placówek jest szczególnie ważny.

Program wieloletni na rzecz Osób Starszych Aktywni+ na lata 2021-2025.

W ramach Programu organizacje pozarządowe i inne uprawnione podmioty działające na rzecz osób starszych będą mogły ubiegać się o dofinansowanie od 25 do 250 tysięcy zł w ramach 4 priorytetów: Aktywność społeczna; Partycypacja społeczna; Włączenie cyfrowe; Przygotowanie do starości.

Pierwszy priorytet obejmuje działania mające na celu zwiększenie udziału osób starszych w aktywnych formach spędzania czasu wolnego, wspieranie niesamodzielnych osób starszych i ich otoczenia w miejscu zamieszkania, rozwijanie wolontariatu osób starszych w środowisku lokalnym oraz zwiększenie zaangażowania osób starszych w obszarze rynku pracy. Organizacje pozarządowe ubiegając się o dofinansowanie w ramach niniejszego priorytetu mogą realizować m. in. inicjatywy ukierunkowane na wzmacnianie aktywności indywidualnej osób starszych, które przejawiają niższy poziom samodzielności i zorientowane na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, w szczególności osób starszych, świadczenie usług społecznych (w szczególności usług opiekuńczych, wytchnieniowych) w społeczności lokalnej oraz wspieranie opiekunów formalnych, nieformalnych i wolontariuszy. Pozwala to na przeznaczenie środków pochodzących z dotacji na finansowanie szkoleń dla opiekunów osób wymagających wsparcia w zakresie wspierania osób starszych oraz kształcenia opiekunów, asystentów osób starszych i osób świadczących usługi na rzecz seniorów w opiece instytucjonalnej. Należy jednak podkreślić, że osobami realizującymi przedmiotowe działania, co do zasady, mogą być jedynie osoby powyżej 60 roku życia.

Ponadto od dnia utworzenia Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (obecnie zwanego Funduszem Solidarnościowym), realizowano następujące programy resortowe Ministra Rodziny i Polityki Społecznej (wcześniej Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej):

„Opieka wytchnieniowa” – edycja 2019, 2020, 2021, 2022

Celem programów było świadczenie usług opieki wytchnieniowej, w ramach pobytu dziennego lub całodobowego, a także w formie specjalistycznego poradnictwa i wsparcia w zakresie nauki pielęgnacji/rehabilitacji/dietetyki dla członków rodzin lub opiekunów sprawujących bezpośrednią opiekę nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobami z orzeczeniem o znacznym stopniem niepełnosprawności/orzeczeniem równoważnym. Programy realizowane były za pośrednictwem i z udziałem samorządów szczebla gminnego i powiatowego.

W 2022 r. realizowany jest Program „Opieka wytchnieniowa” – edycja 2022, stanowiący co do zasady kontynuację działań wynikających z Programów pn. „Opieka wytchnieniowa” – edycja 2019, edycja 2020 oraz edycja 2021. Doświadczenia płynące z realizacji dotychczasowych edycji programu wskazują na konieczność kontynuacji działań zmierzających do zwiększenia dostępności tego rodzaju wsparcia dla osób niepełnosprawnych oraz ich opiekunów i rozwijania systemu opieki wytchnieniowej na poziomie lokalnym. Program jest realizowany w formie świadczenia usług opieki wytchnieniowej w ramach pobytu dziennego oraz świadczenia usług opieki wytchnieniowej, w ramach pobytu całodobowego.

„Usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych” – edycja 2019, 2020

Celem programów było zwiększenie dostępności do usług opiekuńczych dla osób niepełnosprawnych w wieku do 75 roku życia ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz dzieci do 16 roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, a także poprawa jakości świadczonych usług. Programy zapewniały wsparcie społeczne uczestnikom programu w formie świadczenia usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych. Usługi opiekuńcze obejmowały pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

„Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2019-2020, 2021, 2022

Celem programów było przede wszystkim wprowadzenie usługi asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej jako formy ogólnodostępnego wsparcia dla dzieci do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji oraz osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o niepełnosprawności o stopniu znacznym lub o stopniu umiarkowanym, lub traktowane na równi do stopnia znacznego lub umiarkowanego zgodnie z art. 5 i art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573). Programy realizowane były za pośrednictwem i z udziałem samorządów szczebla gminnego i powiatowego.

Program kontynuowany jest w roku 2022, a jednym z jego celów jest objęcie zasięgiem jak największej liczby jednostek samorządu terytorialnego, w których usługi asystencji osobistej osoby niepełnosprawnej jeszcze nie jest realizowana.

„Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnościami” – edycja 2020-2021, 2022

Cele programów są analogiczne jak w pkt 3. O dofinansowanie oferty w ramach programów mogły ubiegać się organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 oraz w art. 3 ust. 3 pkt 1 (od 2022 r. także art. 3 ust. 3 pkt 3) ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057, z późn. zm.).

„Opieka wytchnieniowa dla członków rodzin lub opiekunów osób z niepełnosprawnością” – edycja 2020-2021

Program ten adresowany jest do członków rodzin lub opiekunów sprawujących bezpośrednią opiekę nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności albo orzeczeniem równoważnym. Cele programów są analogiczne jak w pkt 1. O dofinansowanie oferty w ramach konkursu mogły ubiegać się organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 oraz w art. 3 ust. 3 pkt 1 (od 2022 r. także art. 3 ust. 3 pkt 3) ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057, z późn. zm.).

„Centra opiekuńczo-mieszkalne”

Ogłoszone w 2019 r. oraz w 2021 r. programy dotyczą finansowania zadań związanych z utworzeniem centrum (programy przewidują możliwość utworzenia centrum w ciągu 3 lat) i finansowania działalności centrum (przez okres 5 lat). Głównym celem programów jest: pomoc dorosłym osobom niepełnosprawnym ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności lub orzeczeniem traktowanym na równi z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573), poprzez zapewnienie usług zamieszkiwania w formie pobytu całodobowego lub pobytu dziennego. Z Programu skorzystać mogą gminy i powiaty, które chcą utworzyć Centra opiekuńczo-mieszkalne lub zlecić ich prowadzenie organizacjom pozarządowym.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed

źródło: sejm.gov.pl

CZYTAJ DALEJ

W 2017 roku wprowadzono obniżenie wieku emerytalnego. W konsekwencji wiele przyznawanych świadczeń jest w niższej wysokości. Jedynym zaś rozwiązaniem zwiększającym ich wysokość jest łączenie pobierania emerytury i pracy zawodowej. W ramach tzw. Polskiego Ładu wprowadzono tzw. ulgę dla seniorów. Jaki jest limit przychodów uprawniający do skorzystania z ulgi? Czy z ulgi będą mogli korzystać emeryci, którzy pobierali już emeryturę, ale obecnie zawieszą prawo do świadczenia? Czy z ulgi będą mogli korzystać renciści? Czy z ulgi będą mogli korzystać świadczeniobiorcy pobierający emeryturę w innym państwie?

CZYTAJ DALEJ

Za każde święto wolne od pracy przypadające w sobotę, pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikom dnia wolnego od pracy w innym terminie. W sytuacji gdy święto takie wypada w niedzielę, nie należy z tego powodu obniżać wymiaru czasu pracy o osiem godzin. Tymczasem pojawiają się głosy ze strony pracowników, iż zasadne byłoby wprowadzenie adekwatnych zmian, w świetle których pracodawca miałby obowiązek udzielenia pracownikom dnia wolnego od pracy także w przypadku, gdy dane święto wypada w niedzielę.

Interpelacja nr 30597 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie dni ustawowo wolnych od pracy przypadających w niedzielę

Szanowna Pani Minister,

w artykule 130 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24, poz. 141 z późn. zm.) czytamy:

„Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin”.

W praktyce oznacza to, iż za każde święto wolne od pracy przypadające w sobotę, pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikom dnia wolnego od pracy w innym terminie. W sytuacji gdy święto takie wypada w niedzielę, nie należy z tego powodu obniżać wymiaru czasu pracy o osiem godzin (czyli o tzw. dniówkę). Tymczasem pojawiają się głosy ze strony pracowników, iż zasadne byłoby wprowadzenie adekwatnych zmian, w świetle których pracodawca miałby obowiązek udzielenia pracownikom dnia wolnego od pracy także w przypadku, gdy dane święto wypada w niedzielę.

W związku z powyższym uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi:

Czy w ministerstwie brane jest pod uwagę wprowadzenie tego rodzaju rozwiązania?
Jeśli nie, to jakie argumenty za tym przemawiają?

Poseł Paweł Szramka

16 stycznia 2022 r.

Odpowiedź na interpelację nr 30597 w sprawie dni ustawowo wolnych od pracy przypadających w niedzielę

Szanowna Pani Marszałek,

odpowiadając na interpelację nr 30597 Pana Posła Pawła Szramki w sprawie dni ustawowo wolnych od pracy przypadających w niedzielę, przekazanej przy piśmie z dnia 19 stycznia 2022 r., znak: K9INT30597, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących informacji.

Zgodnie z art. 130 Kodeksu pracy, każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Chodzi tutaj zatem o sytuacje, w których święto przypada w dni robocze, a więc od poniedziałku do soboty (sobota jest zwykłym dniem roboczym).

Jeżeli święto, wymienione w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920), przypada w dniu będącym dla pracownika dniem pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, to obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika następuje niejako automatycznie (pracownik ma w tym dniu wolne z tytułu święta).

Natomiast udzielanie („oddawanie”) pracownikom innego dnia wolnego od pracy w ramach okresu rozliczeniowego jest konieczne w przypadku, gdy święto przypada w dniu wyznaczonym/ustalonym w danym zakładzie pracy jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (takim dniem może być każdy dzień tygodnia, z wyjątkiem niedzieli, która nie jest dniem roboczym lecz dniem ustawowo wolnym od pracy). W takim bowiem przypadku nieudzielenie pracownikowi dnia wolnego naruszałoby zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym i skutkowałoby planowaną pracą w godzinach nadliczbowych.

Taka sytuacja/konieczność nie zachodzi natomiast w przypadku, gdy święto przypada niedzielę (która jest dniem ustawowo wolnym od pracy). Nie ma wówczas potrzeby korygowania (zmniejszania) wymiaru czasu pracy pracownika poprzez udzielanie mu innego dnia wolnego od pracy w okresie rozliczeniowym – chyba że w taką niedzielę pracownik świadczył pracę; wówczas w zamian za tę pracę powinien otrzymać inny dzień wolny od pracy, zgodnie z art. 151¹¹ § 1 pkt 1, § 2 i § 4 k.p.

Przy czym nie oznacza to, że pracodawca nie może udzielić pracownikowi większej liczby płatnych dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym niż wynika to z wymiaru czasu pracy ustalonego (obliczonego), zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Decyzja w tym zakresie należy jednak do pracodawcy.

Przedstawiając powyższe uprzejmie informuję, że obecnie nie jest rozważane, ani planowane przeprowadzenie zmiany przepisów Kodeksu pracy o czasie pracy w kierunku postulowanym w interpelacji.

Minister Rodziny i Polityki Społecznej
Marlena Maląg

Warszawa, 25 stycznia 2022 r.

źródło: sejm. gov.pl

CZYTAJ DALEJ

W 2021 r. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych miał saldo ujemne w wysokości 44 373 mln zł. Zarówno fundusz rentowy, jak i fundusz wypadkowy w 2021 r. wygenerowały nadwyżki odpowiednio na poziomie: 8 160 mln zł i 4 182 mln zł. Do MF wpłynęła interpelacja dotycząca prognoz FUS.

Interpelacja nr 30579 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie prognoz i wyników Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Szanowna Pani Minister,

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w podanym w styczniu zeszłego roku komunikacie wskazał, iż „Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) nadal pozostanie deficytowy. Jednak fundusze rentowy i wypadkowy, które są częścią FUS, będą generować roczne nadwyżki co spowoduje poprawę sytuacji finansowej całego FUS. Tak wynika z przygotowanej przez ZUS najnowszej prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2021-2025. ZUS opracował prognozę wpływów i wydatków FUS na lata 2021-2025 w trzech wariantach: pośrednim, optymistycznym i pesymistycznym. FUS pozostanie deficytowy, co oznacza że nadal trzeba go zasilać z pozaskładkowych źródeł m.in. dotacją z budżetu państwa. (…) Na wysokość rocznego deficytu FUS w prognozowanych latach wpływać będą deficyty w funduszu emerytalnym i chorobowym. (…) W wariantach pośrednim i optymistycznym we wszystkich latach prognozy obserwujemy wzrost wydolności FUS. W wariancie pesymistycznym po wzroście w 2021 r. w latach 2022-2025 wydolność FUS maleje. W 2025 r. wydolność FUS w wariancie optymistycznym wynosi 81,4 proc., a w wariancie pesymistycznym – 73,8 proc., a w wariancie pośrednim – 78,4 proc. Zgodnie z prognozą ZUS sytuacja funduszu rentowego i wypadkowego będzie się poprawiać.”.

Mając powyższe na uwadze, zwracam się do Pani Minister z prośbą o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Który wariant prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest najbardziej realny po zakończeniu 2021 roku?

2. Jak przedstawia się bilans wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2021 roku?

3. W jaki sposób ZUS oraz Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej będzie dążyło do obniżenia, zmniejszenia deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych?

4. Czy fundusz rentowy FUS wygenerował nadwyżkę w 2021 roku? Ile ona wynosi?

5. Czy fundusz wypadkowy FUS wygenerował nadwyżkę w 2021 roku? Ile ona wynosi?

6. Jaki deficyt w 2021 roku wygenerował fundusz emerytalny FUS?

7. Jaki deficyt w 2021 roku wygenerował fundusz chorobowy FUS?

8. Jakie dotacje z budżetu państwa w 2022 roku na zasilenie FUS przewidział minister rodziny i polityki społecznej?

9. Jaki był koszt obsługi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2021 roku?

10. Jaki jest planowany koszt obsługi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2022 roku i latach następnych?

11. Czy prognoza zaprezentowana w 2021 roku odnośnie do wpływów i wydatków FUS na lata 2021-2025 pozostaje nadal aktualna?

Michał Wypij, 14-01-2022

Odpowiedź na interpelację nr 30579 w sprawie prognoz i wyników Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Szanowna Pani Marszałek,

w związku z interpelacją Pana Posła Michała Wypija w sprawie, przekazaną przy piśmie Marszałka Sejmu znak: K9INT30579, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych informacji.

Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) na lata 2021-2025 została przygotowana w grudniu 2020 r. i była ona adekwatna do stanu prawnego obowiązującego na moment zakończenia budowy modelu prognostycznego (grudzień 2020 r.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych sporządził Prognozę w trzech wariantach: pośrednim, pesymistycznym i optymistycznym. W każdym z wariantów prognozy wykorzystany został inny zestaw założeń makroekonomicznych. Założenia te ZUS otrzymał z Ministerstwa Finansów (MF) w listopadzie 2020 r. i zakładały one stopniową poprawę wskaźników ekonomiczno-gospodarczych od 2021 r. po recesji wywołanej epidemią koronawirusa. Znane na ten moment wskaźniki makroekonomiczne dotyczące 2021 r. okazują się być korzystniejsze niż zakładane przez MF. Ponadto w 2021 r. wprowadzono wiele zmian prawnych, które w istotny sposób wpływają na wyniki osiągane przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

W 2021 r. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych miał saldo ujemne w wysokości 44 373 mln zł. Zarówno fundusz rentowy, jak i fundusz wypadkowy w 2021 r. wygenerowały nadwyżki odpowiednio na poziomie: 8 160 mln zł i 4 182 mln zł. Natomiast deficyt wygenerował fundusz emerytalny – 47 444 mln zł i fundusz chorobowy – 9 271 mln zł.

We wpływach uwzględnione zostały składki, wpływy ze środków przenoszonych z otwartych funduszy emerytalnych do funduszu emerytalnego z tytułu osiągnięcia wieku o 10 lat niższego od wieku emerytalnego (środki przenoszone w ramach tzw. „suwaka bezpieczeństwa”) oraz dotacja celowa na świadczenia podlegające finansowaniu z budżetu państwa. W wydatkach uwzględnione są wydatki na świadczenia, koszty prewencji rentowej i wypadkowej oraz odpis na działalność ZUS.

Jednocześnie informuję, że na 2022 r. przewidziano dotację do FUS w kwocie 44 723 mln zł. Natomiast odpis na działalność prowadzoną przez ZUS w związku z obsługą Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2021 r. wyniósł 3 865 mln zł.

Z kolei planowany odpis na działalność prowadzoną przez ZUS w związku z obsługą Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniesie:

4 911 mln zł w 2022 r.
4 963 mln zł w 2023 r.
5 018 mln zł w 2024 r.
5 044 mln zł w 2025 r.

Dodatkowo uprzejmie informuję, że na stronie internetowej ZUS dostępna jest aktualna prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2022-2026 – link do publikacji https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/prognozy-fus.

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed

źródło: sejm, gov.pl

CZYTAJ DALEJ

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że ulga uczniowska będzie realizowana poprzez odliczenie od podatku dochodowego również w 2022 r. Polski Ład nie zmienia zasad realizacji tej ulgi. Na sposób jej realizacji nie może wpływać fakt, że niektóre osoby nie zapłacą podatku dochodowego ze względu na podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. Wprowadzenie możliwości realizacji ulgi uczniowskiej w inny sposób niż poprzez obniżenie podatku np. poprzez jednorazową wypłatę jej równowartości, byłoby de facto nadaniem tej grupie podatników nowych praw przyznających świadczenia, wykraczające poza zakres realizacji praw nabytych.

CZYTAJ DALEJ

W okresie obowiązkowej kwarantanny (lub izolacji w warunkach domowych) nie jest możliwe jednoczesne pobieranie przez ubezpieczonego pracownika wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego oraz wynagrodzenia za pracę wykonywaną zdalnie (bądź stacjonarnie) – wyjaśniło Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 29279 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie wypłacania zasiłku chorobowego podczas przebywania na kwarantannie w dni wolne od pracy

Szanowna Pani Minister!

Do mojego biura poselskiego zgłosiło się wiele osób, które w ostatnich tygodniach znajdowały się na kwarantannie z powodu otrzymanego skierowania na test na Covid-19. W momencie skierowania pracownika na test lub nałożenia na niego kwarantanny przez sanepid fakt ten automatycznie pojawia się na koncie pracodawcy w PUE. Za okres kwarantanny pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% pensji. Przepisy pozwalają co prawda na pracę podczas kwarantanny, ale w uzgodnieniu z pracodawcą. W praktyce oznacza to, że gdy na pracownika zostaje nałożona kwarantanna w dzień wolny od pracy – np. sobotę lub niedzielę, nie ma on możliwości złożyć u pracodawcy stosownego oświadczenia i dokonać uzgodnienia, że będzie wykonywał pracę podczas przebywania na kwarantannie. W związku z czym za te dni – przecież wolne od pracy – nie otrzymuje on pełnego wynagrodzenia, a jest mu wypłacany zasiłek chorobowy.

Sytuacja jest jeszcze bardziej absurdalna, gdy na osobę nakładana jest kwarantanna w momencie skierowania jej na test na przykład w sobotę, a po otrzymaniu wyniku negatywnego w niedzielę kwarantanna się kończy. W takiej sytuacji pracownik, który nie świadczy pracy w weekend, otrzyma za ten okres zasiłek chorobowy, mimo że były to dni wolne od pracy.

Proszę o wyjaśnienie: Czy Ministerstwo dostrzega absurdalność tych przepisów? Czy w związku z tym planujecie Państwo ich zmianę?

Posłanka Hanna Gill-Piątek

11 grudnia 2021 r.

Odpowiedź na interpelację nr 29279 w sprawie wypłacania zasiłku chorobowego podczas przebywania na kwarantannie w dni wolne od pracy

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację Posła na Sejm RP Pani Hanny Gill-Piątek (Polska 2050), nr: 29279, w sprawie wypłacania zasiłku chorobowego podczas przebywania na kwarantannie w dni wolne od pracy, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

Wynagrodzenie chorobowe i/lub zasiłek chorobowy dla osób objętych m.in. obowiązkową kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”.

Ustawa zasiłkowa określa zasady ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz zasady wypłaty zasiłków dla wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu określonemu ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423, z późn. zm.) – m.in. dla pracowników.

Obecnie ubezpieczeni pracownicy pomimo poddania ich obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych mają możliwość wykonywania pracy zdalnej. Ustawodawca wprowadził to szczególne uprawnienie do porządku prawnego na mocy art. 4h i art. 4ha ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.) – zwanej dalej „specustawą”.

Zatem w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych – mogą – za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie.

W takiej sytuacji, pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie chorobowe, ani inne świadczenie pieniężne z tytułu choroby przyznawane w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. W zamian za to pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi pełne wynagrodzenie za pracę wykonaną zdalnie (w okresie trwania kwarantanny lub izolacji w warunkach domowych) tj. zgodnie z treścią art. 80 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 2020 poz. 1320, z późn. zm).

Ponadto możliwa rezygnacja przez pracownika z wykonywania pracy zdalnej w okresie nałożonej kwarantanny lub izolacji, nie powoduje utraty przez ubezpieczonego prawa do świadczeń chorobowych w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Oznacza to, że prawo do wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku chorobowego za czas obowiązkowej kwarantanny lub izolacji w warunkach domowych jest zagwarantowane ustawowo i to niezależnie od decyzji ubezpieczonego w przedmiocie podjęcia pracy w formie zdalnej.

Natomiast a contrario (na zasadzie przeciwieństwa) nie jest obowiązkiem pracownika świadczenie w ww. czasie – pracy zdalnej. Jest to jego wyłączne uprawnienie, z którego ubezpieczony pracownik może skorzystać, jednakże na warunkach określonych w wiążącej go z pracodawcą umowie o pracę i za jego zgodą. Tym samym za dni, w których pracownik świadczy pracę zdalnie – zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy – przysługuje mu pełne wynagrodzenie (zamiast świadczeń chorobowych). Innymi słowy to odpowiednie postanowienia umowy zawartej z pracodawcą albo zatrudniającym decydują o tym, czy jest możliwe świadczenie pracy zdalnej (w tym także stacjonarnej) w dniach wolnych od pracy np. w sobotę, niedzielę.

Dodatkowo, w okresie obowiązkowej kwarantanny (lub izolacji w warunkach domowych) w myśl przepisów ubezpieczeniowych nie jest możliwe jednoczesne pobieranie przez ubezpieczonego pracownika wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego oraz wynagrodzenia za pracę wykonywaną zdalnie (bądź stacjonarnie).

Wskazane powyżej przepisy ustawy zasiłkowej, Kodeksu pracy oraz specustawy są jednoznaczne i w pełni spójne oraz nie wymagają ingerencji ustawodawcy w sytuacji przedstawionej przez panią poseł.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej
Stanisław Szwed

Warszawa, 30 grudnia 2021 r.

źródło: sejm.gov.pl

CZYTAJ DALEJ

Nie ma przeszkód prawnych, aby pracodawca spoza sfery budżetowej ustalił we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami – w tym także dietę w wysokości wyższej niż 30 zł – w drodze regulacji zakładowych. Tylko wówczas gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa nie zawiera stosownych postanowień, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej według przepisów rozporządzenia ws. podróży służbowych.

Zapytanie nr 4590 do ministra finansów, ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie wysokości diety krajowej dla pracownika przebywającego w podróży służbowej

Szanowny Panie Ministrze!

Podczas dyżuru poselskiego wskazano mi, że ze względu na inflację ceny wokół rosną, natomiast stawki diety krajowej dla pracownika przebywającego w delegacji od marca 2013 roku nie uległy zmianom. Dla diety pełnej wynoszą one 30 zł, przy ryczałcie za nocleg – 45 zł, a przy ryczałcie za dojazd – 6 zł.

W związku z powyższym uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

Czy ze względu na wzrost cen ministerstwo zwiększy wysokość diety krajowej dla pracownika przebywającego w podróży służbowej w 2022 roku? Jeśli tak, jaka będzie nowa wysokość? Jeśli nie, dlaczego?

Posłanka Katarzyna Osos

26 listopada 2021 r.

Odpowiedź na zapytanie nr 4590 w sprawie wysokości diety krajowej dla pracownika przebywającego w podróży służbowej

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na zapytanie nr 4590 Poseł Katarzyny Osos, w sprawie wysokości diety z tytułu podróży służbowej, uprzejmie przedstawiam poniższe informacje.

Wysokość i warunki ustalania należności za podróże służbowe dla pracowników zatrudnionych w sferze budżetowej reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. poz. 167). Pracodawcy spoza sfery budżetowej mogą natomiast ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami w drodze postanowień układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę (art. 775 § 3 Kodeksu pracy). Obowiązujące u danego pracodawcy regulacje mogą przewidywać inne warunki zwrotu należności za podróże służbowe, niż wynikające z ww. przepisów mających zastosowanie do wypłacania należności za podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, z tym jednakże, że nie mogą one ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza jego granicami w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika sfery budżetowej – aktualnie jest to 30 zł za dobę podróży służbowej (art. 775 § 4 K.p).

Nie ma zatem przeszkód prawnych, aby pracodawca spoza sfery budżetowej ustalił – zgodnie z art. 775 § 3 Kodeksu pracy – we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami – w tym także dietę w wysokości wyższej niż 30 zł – w drodze ww. regulacji zakładowych. Tylko wówczas gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa nie zawiera postanowień, o których mowa wyżej, pracownikowi przysługują – zgodnie z art. 775 § 5 K.p. – należności na pokrycie kosztów podróży służbowej według przepisów ww. rozporządzenia.

W odniesieniu do wysokości diety krajowej należy zauważyć, że ustalona w § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia, a nie całkowitych.

Należy jednocześnie podkreślić, że ewentualna zmiana wysokości diet z tytułu podróży służbowej wiązałaby się z obligatoryjnymi dodatkowymi skutkami finansowymi dla pracodawców, w tym z wpływem na finanse publiczne. Ewentualne zmiany muszą uwzględniać możliwości finansowe jednostek państwowej i samorządowej sfery budżetowej.

Mając na uwadze powyższe, uprzejmie wyjaśniam, że obecnie nie trwają prace nad zmianą ww. rozporządzenia.

Pozostaję w przekonaniu, że przedstawione wyżej informacje oraz wyjaśnienia zostaną uznane za wyczerpujące.

Minister Rodziny i Polityki Społecznej
Marlena Maląg

Warszawa, 13 grudnia 2021 r.

źródło: sejm.gov.pl

CZYTAJ DALEJ

Ministerstwo Finansów zapewnia, że jednym z najważniejszych celów polityki rządu jest poprawa sytuacji materialnej Polaków. Dlatego Polski Ład zawiera m.in. pakiet zmian, które mają uczynić system podatkowy w Polsce bardziej sprawiedliwym społecznie.

Interpelacja nr 26891 do ministra finansów w sprawie systemu podatkowego w Polsce

Szanowny Panie Ministrze!

Przedsiębiorcy, eksperci i obywatele jasno mówią, że w Polsce mamy bardzo skomplikowany system podatkowy oraz dużą liczbę różnych podatków i danin do płacenia. System powinien być jasny i przejrzysty.

W związku z powyższym mam do Pana Ministra krótkie, ale jakże konkretne pytanie:

Czy w ramach tzw. Polskiego Ładu nastąpią jakieś zmiany systemu podatkowego, które spowodują, że system ten będzie jasny i przejrzysty, a podatnicy nie będą traktowani jak potencjalni złodzieje w kontakcie z urzędami skarbowymi?

Posłanka Henryka Krzywonos-Strycharska

13 września 2021 r.

Odpowiedź na interpelację nr 26891 w sprawie systemu podatkowego w Polsce

Szanowna Pani Marszałek,

w związku z przesłaną interpelacją pani poseł Henryki Krzywonos-Strycharskiej w sprawie systemu podatkowego w Polsce, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Informacje ogólne

Rada Ministrów 8 września br. przyjęła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, realizujący zmiany podatkowe zapowiedziane w programie społeczno-gospodarczym „Polski Ład”. Projektowana ustawa wpłynęła do Sejmu RP 8 września 2021 r., natomiast nowelizacja została uchwalona 1 października br.

Zmiany zaproponowane w Polskim Ładzie

Jednym z najważniejszych celów polityki rządu jest poprawa sytuacji materialnej Polaków. Dlatego Polski Ład zawiera m.in. pakiet zmian, które mają uczynić system podatkowy w Polsce bardziej sprawiedliwym społecznie.

Jednym z kluczowych założeń jest podwyższenie kwoty wolnej od podatku dla wszystkich podatników rozliczających się według zasad ogólnych do poziomu 30 000 zł. Efektem tych zmian będzie zmniejszenie wysokości płaconego podatku lub całkowita jego likwidacja dla ponad 18 mln pracujących Polaków i emerytów. Dzięki tej zmianie podatnicy uzyskujący wynagrodzenie lub emeryturę do 2 500 zł miesięcznie nie będą płacić podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek dochodowy stanie się bardziej progresywny, a co za tym idzie bardziej sprawiedliwy. Kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł będzie stosowana już przy obliczaniu zaliczek na podatek poprzez odliczenie od niej 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (1/12 z 5 100 zł). Dotyczy to również zaliczek obliczanych w sposób narastający, czyli z uwzględnieniem dochodów uzyskanych od początku roku.

Istotną zmianą jest również zaproponowana w ustawie zmiana progu dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku. Dotychczas podatnik płacił 32% stawkę podatku w sytuacji, gdy jego dochody przekroczyły kwotę 85 528 zł. Ustawa przewiduje wzrost tej kwoty do poziomu 120 000 zł. Powyższe oznacza dostosowanie systemu podatkowego do wzrostu wynagrodzeń jakie miały miejsce w kraju na przestrzeni lat.

Dodatkowo „Polski Ład” przewiduje zmiany w zakresie naliczania składki zdrowotnej, oraz uchylenie przepisów, które w obecnym stanie prawnym stanowią podstawę odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru. Uchylenie tych regulacji skutkuje koniecznością dostosowania przepisów określających zasady obliczania zaliczek na podatek zarówno przez płatników podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i podatników tego podatku.

Przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym zapłacą składkę w wysokości 4,9% dochodu pomniejszonego o składkę na ubezpieczenie społeczne. Natomiast w przypadku przedsiębiorców rozliczających się podatkiem ryczałtowym wysokość składki zdrowotnej będzie uzależniona od wysokości ich rocznych przychodów. Przedsiębiorca o rocznych przychodach do 60 000 zł będzie płacić składkę zdrowotną w wysokości 9% liczoną od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przedsiębiorca którego przychody mieszczą się w przedziale od 60 000 zł do 300 000 zł zapłaci 9% składkę zdrowotną liczoną od 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Powyższej przychodów w wysokości 300 000 zł przedsiębiorca zapłaci składkę zdrowotną liczoną od 180% miesięcznego wynagrodzenia.

Ustawa przewiduje również obniżenie stawek ryczałtu dla niektórych podatników rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Przede wszystkim zostaną obniżone stawki ryczałtu dla osób wykonujących zawody medyczne, oraz zawody techniczne. 14% stawką ryczałtu będą opodatkowane przychody ze świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86), przychody ze świadczenia usług architektonicznych i inżynierskich; usług badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71), oraz w zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1). Niższa, 12% stawka ryczałtu będzie natomiast dotyczyć niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług w obszarze IT.

Nowym instrumentem, który ma zachęcić podatników do kontynuowania pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego jest wprowadzony w ustawie „PIT-0 dla emerytów”. Wprowadzone zwolnienie będzie dotyczyło przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia (zawartych z firmą), oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej (zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt ewidencjonowany), pod warunkiem, że przychody z tych tytułów podlegają ubezpieczeniom społecznym, a podatnicy mimo nabycia uprawnień nie otrzymują żadnego świadczenia emerytalnego, lub świadczenia systemowo zastępującego takie świadczenie. Roczny limit wolnych od podatku przychodów będzie wynosił 85 528 zł.

Nowym rozwiązaniem jest również zwolnienie dla podatników wychowujących co najmniej
czworo dzieci, tzw. „PIT-0 dla rodzin 4+”. Począwszy od przyszłego roku prawo do zwolnienia będzie przysługiwało rodzicom, w tym rodzicom zastępczym, oraz opiekunom prawnym. Na powyższym rozwiązaniu skorzystają podatnicy uzyskujący przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, umów zlecenia (zawartych z firmą), oraz z działalności gospodarczej (zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt ewidencjonowany). Roczny limit wolnych od podatku przychodów będzie wynosił podobnie jak w przypadku ulgi dla młodych, i ulgi dla powracających 85 528 zł. Przy czym, w przypadku zbiegu uprawnienia do korzystania np. ze zwolnienia PIT-0 dla emerytów i PIT-0 dla rodzin 4+, kwota wolnych od podatku przychodów z tych tytułów nie będzie mogła przekroczyć 85 528 zł.

Warto zwrócić również uwagę na zaproponowane zmiany w zakresie preferencyjnego opodatkowania małżonków. Uchwalona 1 października ustawa przyznaje prawo do złożenia wniosku o wspólne opodatkowanie dochodów małżonków za rok, w którym został zawarty związek małżeński (obecnie obowiązujące przepisy pozwalają na wspólne rozliczenie się małżonków, ale dopiero za pierwszy pełny rok trwania małżeństwa), jak również w przypadku śmierci jednego z małżonków w roku zawarcia związku małżeńskiego lub w roku następnym, zanim zostało złożone wspólne zeznanie podatkowe za ten rok podatkowy. W tym miejscu należy także wskazać, na proponowane w ustawie poszerzenie prawa do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków w odniesieniu do tych podatników, którzy opodatkowują swoje dochody z działalności gospodarczej podatkiem liniowym bądź ryczałtem, pod warunkiem, że przez cały rok podatkowy nie uzyskali żadnych przychodów, ani nie ponieśli żadnych kosztów uzyskania przychodów, tj. tych podatników którzy złożą „zerowy” PIT-36L lub PIT-28.

Ustawa przewiduje również nowelizację katalogu zwolnień przedmiotowych zawartych w ustawie PIT. Jednym z nowych rozwiązań jest regulacja, na podstawie której wolne od podatku dochodowego będą odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Warto zauważyć, iż nowelizacja przepisu w powyższym zakresie uwzględnia wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich oraz realizuje postulaty kierowane do Ministerstwa Finansów przez podatników. Postać zwolnienia od podatku ma także zaproponowana w ustawie ulga dla podatników osiedlających się w Polsce tzw. ulga na powrót. Prawo do jej stosowania będzie przysługiwało podatnikom, przez 4 kolejno po sobie następujące lata podatkowe, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium RP, w wyniku czego stał się polskim rezydentem podatkowym, lub od początku następnego roku. Zwolnienie dotyczy podatników uzyskujących przychody ze stosunku pracy, z umów zlecenia, oraz z działalności gospodarczej.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym ustawa przewiduje rozszerzenie zakresu stosowania ulgi rehabilitacyjnej. Listę podlegających odliczeniu wydatków rehabilitacyjnych planuje się uzupełnić o dodatkowe rodzaje wydatków, poniesionych na:

odpłatne zabiegi leczniczo – rehabilitacyjne (dotychczas tylko zabiegi rehabilitacyjne),
wypożyczenie (wynajęcie) sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
zakup pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych (do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty 2 280 zł),
pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczanej do I grupy inwalidztwa lub dziecka niepełnosprawnego do 16 lat, wraz z tą osobą, na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładach rehabilitacji leczniczej,
odpłatny przejazd środkami transportu publicznego opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczanej do I grupy inwalidztwa lub dziecka niepełnosprawnego do 16 lat, w związku z pobytem osoby niepełnosprawnej na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Zaś celem zwiększenia zainteresowania obywateli członkostwem w związkach zawodowych, jest stworzenie zachęty podatkowej w postaci wprowadzenia odliczenia od dochodu składek zapłaconych na rzecz związków zawodowych. Limit rocznego maksymalnego odliczenia z tego tytułu wyniesie 300 zł.

W tym miejscu należy przypomnieć, iż podstawową funkcją opodatkowania jest funkcja fiskalna, czyli uzyskiwanie środków pieniężnych niezbędnych dla pokrycia potrzeb publicznych. Nie jest to jednak jedyna funkcja podatków. Podatki pełnią również m. in. funkcję stymulacyjną.

Taką funkcję spełnia szereg proponowanych rozwiązań zawartych w projekcie ustawy wdrażającym założenia „Polskiego Ładu”. Wprowadzanie kolejnych rozwiązań do systemu podatkowego uzasadnia cel, dla którego są wprowadzane.

Ze względu na cel, na szczególną uwagę zasługują proponowane zmiany w postaci zachęt do inwestowania w swoją firmę. Są to rozwiązania, które zapewnią przedsiębiorcom oszczędności przy podejmowaniu działań prorozwojowych i proinwestycyjnych w firmach. Podatkowe wsparcie dotyczy również firm inwestujących w innowacyjne technologie. Dzięki tym rozwiązaniom firmy będą bardziej konkurencyjne. Impulsem do inwestowania jest proponowany pakiet podatkowych ulg dla firm, które pozwolą na obniżenie podatku albo wręcz uniknięcie płacenia podatku. W ramach tego pakietu można wskazać chociażby ulgę na ekspansję, ulgę na terminale, ulgę na działalność sportową, kulturalną oraz działalność wspierającą szkolnictwo wyższe i naukę.

Ulga na ekspansję to rozwiązanie dla przedsiębiorstw, w tym małych i średnich podmiotów, które podejmują wyzwanie związane z poszukiwaniem nowych rynków zbytu. Ekspansja firm na rynkizagraniczne, ale także w kraju, wymaga znacznych nakładów. Głównym celem ulgi jest możliwość dodatkowego odliczenia wartości wydatków, które są związane ze zwiększeniem przychodów ze sprzedaży produktów. Stanowi to zachętę dla przedsiębiorców do rozszerzania działalności nie tylko na rynek krajowy, ale także na zagraniczne rynki zbytu. Propozycja podatkowa polega na możliwości dodatkowego odliczenia kosztów, które musi ponieść przedsiębiorstwo, aby rozszerzać swoje rynki zbytu, w tym zagraniczne.

Dzięki uldze na terminale, wydatki na nabycie i obsługę terminala płatniczego będą nie tylko zaliczane w 100% do kosztów uzyskania przychodów, ale także będą ponownie odliczane od podstawy obliczenia podatku w ramach ulgi podatkowej do wysokości przysługujących limitów (1 000 zł, 2 000 zł, 2 500 zł). Firmy będą mogły więc rozliczać bezgotówkowo większość swojego obrotu, co powinno pozwolić nie tylko na poszerzenie kręgu potencjalnych klientów, ale także zmniejszyć koszty działalności.

Ulga na działalność sportową, kulturalną oraz na działalność wspierającą szkolnictwo wyższe i naukę to zachęta podatkowa, mająca na celu wsparcie określonych dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Ulga w podatku dochodowym przyczyni się do tego, że sponsorowanie określonych działalności stanie się bardziej atrakcyjne (przedsiębiorcy będą bardziej zainteresowani np. współpracą z klubami sportowymi czy uczelniami), co pozwoli też pozyskać tym podmiotom (np. klubom sportowym) dodatkowe środki na prowadzoną działalność.

Odpowiadając na przedmiotową interpelację w sprawie systemu podatkowego w Polsce, warto również zwrócić uwagę na rozwiązania zaproponowane w obszarze podatku dochodowego od osób prawnych.

Jednym z nowych rozwiązań jest Polska Spółka Holdingowa. Lokowanie w Polsce spółek holdingowych będzie dla zagranicznych inwestorów korzystne tylko wtedy, gdy w danym kraju będą mogły swobodnie kształtować portfel swoich inwestycji. Aktualnie, jeśli spółka matka decyduje o sprzedaży swojej spółki córki, to od zbycia udziałów płaci 19% CIT. Inaczej jest np. we Włoszech, w Szwecji czy w Austrii, gdzie takie opodatkowanie nie występuje. Podobne zwolnienie wprowadzone zostanie także w Polsce. Od 1 stycznia 2022 r. spółki holdingowe będą mogły korzystać ze zwolnienia od podatku w odniesieniu do dochodów ze zbycia udziałów akcji, a także ze zwolnienia 95% dywidendy ze spółki zależnej. Będzie to bardzo poważna zachęta dla przedsiębiorców do zainwestowania w Polsce.

Kolejno należy zasygnalizować zmiany w zakresie podatkowych grup kapitałowych – gdzie proponuje się złagodzenie warunków tworzenia i funkcjonowania podatkowych grup kapitałowych oraz ich zabezpieczenie przed podatkowymi skutkami okresowego spadku zyskowności uzyskiwanej przez takie grupy. Zmiany mają na celu umożliwienie tworzenia PGK przez mniejsze podmioty, jak również uwzględnienie gospodarczych realiów funkcjonowania przedsiębiorstw i urealnienie dotychczas funkcjonujących warunków decydujących o możliwości uzyskania statusu PGK. Propozycje w tym zakresie obejmują m.in. obniżenie, z 500.000 zł do 250.000 zł wartości przeciętnej wysokości kapitału zakładowego, jaki muszą posiadać spółki tworzące PGK, likwidacja warunku niedopuszczalności wzajemnych powiązań występujących wśród spółek zależnych tworzących PGK, czy też odejście od wymogu sporządzenia umowy o PGK w formie aktu notarialnego, przy zachowaniu jednak obowiązku formy pisemnej takiej umowy lub szerszą możliwość zmiany składu podmiotowego PGK, uwzględniając możliwe połączenia, przekształcenia oraz podziały spółek tworzących PGK.

Na uwagę zasługują również zmiany w zakresie Estońskiego CIT. Propozycja zakłada złagodzenie lub rezygnację z części warunków uprawniających do ryczałtu. Proponowane zmiany polegają na – likwidacji warunku ponoszenia nakładów na cele inwestycyjne oraz warunku osiągania przychodów na poziomie 100 mln. rocznie (analogicznie średnich przychodów), uldze w spłacie podatku od tzw. korekty wstępnej (podatek płatny będzie do końca pierwszego miesiąca następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek – w przypadku stosowania ryczałtu krócej niż cztery lata podatkowe, a w przypadku stosowania ryczałtu w sposób nieprzerwany przez okres dłuższy niż cztery lata podatkowe zobowiązanie podatkowe wygaśnie w całości), przesunięciu terminu zapłaty ryczałtu od zysku netto zatrzymanego w firmie do czasu jego faktycznej dystrybucji, rozszerzeniu możliwości stosowania ryczałtu również przez spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne a także proste spółki akcyjne, umożliwieniu rezygnacji z ryczałtu w końcem dowolnego roku jego stosowania oraz obniżeniu stawek ryczałtu odpowiednio do 10% (dla małych podatników i podatników rozpoczynających działalność) i 20% (dla pozostałych podatników).

Ponadto ustawa przewiduje wprowadzenie ulgi konsolidacyjnej, która stanowi zachętę podatkową dla podatników pragnących dokonywać ekspansji gospodarczej na rynkach krajowych i zagranicznych poprzez nabywanie udziałów (akcji) spółek funkcjonujących na tych rynkach, w ilości dającej przedsiębiorcom kontrolę nad tymi spółkami, w przypadkach kiedy działalność przejmowanej w ten sposób spółki może przyczynić się do większej aktywności przedsiębiorcy na rynku. Podatnik, który poniesie kwalifikowane wydatki na nabycie udziałów (akcji), będzie miał prawo do określonego w ustawie pomniejszenia swojej podstawy opodatkowania.

Jednocześnie należy wskazać na wprowadzenie ulgi na pierwszą ofertę publiczną – propozycja zakłada możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania w CIT o 150% wartości wydatków na przygotowanie prospektu emisyjnego, opłaty notarialne,sądowe,skarbowe i giełdowe oraz opracowanie i publikację ogłoszeń wymaganych przepisami prawa. Katalog tych kosztów ma być związany z pierwszą ofertą publiczną nowo wyemitowanych akcji spółki. Odliczenie w uldze dotyczy też kosztów usług doradczych i finansowych, które są bezpośrednio związane z emisją, w wysokości 50 proc. tych wydatków (do 50 tys. zł bez uwzględnienia podatku VAT).

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów
Jan Sarnowski

Warszawa, 5 października 2021 r.

CZYTAJ DALEJ

Do resortu odpowiedzialnego za politykę socjalną wpłynęło pytanie dotyczące świadczeń po zmarłym małżonku.

Interpelacja nr 26272 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie łączenia emerytury lub renty ze świadczeniem po zmarłym małżonku

Interpelacja odnosi się do wdrożenia zmian do tzw. ustawy emerytalnej, które pozwoliłyby na łączenie emerytury lub renty ze świadczeniem po zmarłym małżonku. Problem ten był już parę lat temu poruszany przez przedstawicieli ZUS, którzy przedstawiali możliwość pobierania obu tych świadczeń, czyli swojego świadczenia oraz świadczenia (całego lub w części) zmarłego małżonka. Była prezes ZUS wskazała, że aktualne przepisy są niesprawiedliwe wobec wdów i wdowców, którzy nie mogą dziedziczyć środków zgromadzonych w ZUS przez zmarłych współmałżonków.

Wprowadzenie zmian do tzw. ustawy emerytalnej pomogłoby emerytom i rencistom, którzy po śmierci małżonka nie mogą utrzymać się z jednej emerytury. Wdowa lub wdowiec mogliby zwiększyć dochody, gdyby dodatkowo zachowali część świadczenia po zmarłym współmałżonku. Większość seniorów żyje samotnie pobierając niskie emerytury, które nie wystarczają im na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Często muszą wybierać czy kupić leki, czy zapłacić czynsz za mieszkanie itp. Jednoosobowe gospodarstwa są w najgorszej sytuacji. Szczególnie trudno jest wdowom, bo zazwyczaj mają niższe świadczenia od mężczyzn i po śmierci męża znajdują się na skraju ubóstwa.

CZYTAJ DALEJ

Interpelacja nr 24282 do ministra finansów w sprawie raportu „Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych. Analiza praktyki stosowania art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej”

Szanowny Panie Ministrze,

w 2019 r. opublikowany został raport „Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych. Analiza praktyki stosowania art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej” przygotowany przez specjalistów ds. prawa podatkowego w oparciu o dane dotyczące postępowań kontrolnych i powiązanych z nimi postępowań karnych skarbowych prowadzonych w latach 2008-2014 uzyskane w trybie dostępu do informacji publicznej.

Wyniki analizy pokazały, że wszczynanie postępowań karnych skarbowych przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie w administracyjnym toku instancji jest praktyka nagminną i służy prawie wyłącznie zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z uwagi na możliwy jego upływ przed zakończeniem postępowania wymiarowego.

Autorzy raportu podkreślają jednocześnie, że działania organów podatkowych, do których kierowano wnioski o udostępnienie informacji publicznej, wskazywały na brak woli udostępnienia tych informacji i że ten stan rzecz nie uległ zmianie – tzn. że organy skarbowe nadal odmawiają przekazania autorom danych o wszczynaniu postępowań karnych skarbowych za kolejne lata.

W związku z powyższym stanem faktycznym, proszę o udzielenie odpowiedzi na zamieszczone niżej pytania.

1. Czy prawdą jest, że resort w żaden sposób nie odniósł się do publikacji raportu, a jeśli tak, to dlaczego?

2. Czy prawdą jest, że organy skarbowe nadal odmawiają przekazania autorom raportu danych o wszczynaniu postępowań karnych skarbowych za kolejne lata?

3. Czy prawdą jest, że utrudnienia lub ograniczenia możliwości uzyskiwania dostępu do informacji publicznej w przedmiotowym zakresie wynikają z chęci ukrywania przez organy informacji na temat instrumentalnego stosowania art. 70 § 6 pkt 1 o.p.?

4. Czy resort prowadzi własne statystyki i analizy w zakresie wykorzystywania przez organy podatkowe art. 70 § 6 pkt 1 o.p.?

5. Czy w ocenie resortu art. 70 § 6 pkt 1 o.p. jest wykorzystywany instrumentalnie jako czynność pozorna służąca zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z uwagi na możliwy jego upływ przed zakończeniem postępowania wymiarowego?

Z poważaniem

Krzysztof Piątkowski , Poseł na Sejm RP

25-05-2021 r.

Odpowiedż na interpelację nr 24282

Na wstępie pragnę zapewnić Panią Marszałek, że Ministerstwo Finansów z uwagą zapoznało się z ww. raportem, nadesłanym do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 17 lutego 2020 r. przez Pana Andrzeja Ladzińskiego.

Przedmiotowy raport, po szczegółowej analizie, został udostępniony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 23 marca 2020 r. jednostkom podległym, z poleceniem podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania ewentualnych przypadków instrumentalnego wszczynania postępowań przygotowawczych w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Działania w tym obszarze są nadal kontynuowane i znajdują się w stałym zainteresowaniu Resortu Finansów.

Dokonana analiza poruszonych w raporcie kwestii koncentrowała się przede wszystkim na podjęciu zmian w działaniach organizacyjnych organów Krajowej Administracji Skarbowej, usprawniających wewnętrzne procedury i podnoszących szybkość oraz jakość realizowanych zadań z zakresu prowadzonych postępowań przygotowawczych.

Podkreślenia wymaga, że informacja publiczna podlega udostępnieniu w trybie oraz w sposób określony w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 2176). Zgodnie z ww. ustawą, odmowa udostępnienia informacji publicznej przez organ władzy publicznej następuje w drodze decyzji, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2021 r. poz. 735).

Na decyzję tę przysługują stosowne środki zaskarżenia przewidziane w Kpa oraz skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.) co zapewnia ochronę sądową praw osób wnioskujących o udostepnienie przedmiotowej informacji.

Ponadto z posiadanych przeze mnie informacji wynika, że autorzy raportu nie występowali do Ministerstwa Finansów o przekazanie danych za kolejne lata w zakresie postępowań karnych skarbowych (raport obejmował dane za lata 2008-2014).

Natomiast, jeżeli były takie zapytania skierowane do innych organów Krajowej Administracji Skarbowej, to jak wskazano powyżej, podlegały one rozpatrzeniu w sposób i w trybie przewidzianym w ustawie o dostępie do informacji publicznej. W związku z tym ocena prawidłowości decyzji odmawiających udzielenia tych informacji, o ile takie były wydane, na skutek złożonych środków odwoławczych, podlega badaniu w postępowaniu odwoławczym lub w postępowaniu sądowym.

W zakresie prowadzonych przez Resort Finansów statystyk i analiz w zakresie wykorzystywania przez organy podatkowe art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej pragnę poinformować, że od 2020 r. Ministerstwo Finansów monitoruje i analizuje w systemie kwartalnym, z tytułu sprawowanego nadzoru nad finansowymi organami postępowania przygotowawczego, działania izb administracji skarbowych w zakresie spraw przekazywanych do komórek właściwych do wszczęcia postępowania przygotowawczego w terminie późniejszym niż 12 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Dodatkowo w tej sprawie Krajowa Administracja Skarbowa prowadzi także stały dialog z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Analizując zgromadzone dane za 2020 r., dotyczące wszczętych postępowań przygotowawczych, w sprawach przekazanych na 12 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego do ogólnej liczby wszczętych postępowań przygotowawczych przez naczelników urzędów skarbowych i naczelników urzędów celno#skarbowych należy zauważyć, iż sprawy te stanowią średnio 3,7% ogółu wszczętych postępowań przygotowawczych.

Odnosząc się natomiast do pytania piątego interpelacji, na wstępie należy podkreślić, że przypadki instrumentalnego wszczynania postępowania przygotowawczego, w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego, nie zasługują na aprobatę Krajowej Administracji Skarbowej.

Niezależnie od powyższego pragnę jednak zwrócić uwagę, że na gruncie prowadzonych postępowań przygotowawczych, prawidłowość wszczętego postępowania przygotowawczego należy oceniać pod kątem wystąpienia w danej sprawie przesłanki wszczęcia tego postępowania, określonej w art. 303 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 534 i 1023), tj. uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Kwestia ta może zostać ustalona jedynie na podstawie zbadania materiałów, które były podstawą do podjęcia decyzji o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa w konkretnej sprawie. Zatem formułowanie wniosków o instrumentalnym wszczynaniu postępowania przygotowawczego, na podstawie wybiórczych okoliczności i materiałów z prowadzonego postępowania przygotowawczego, może budzić wątpliwości, co do ich słuszności i prawidłowości w kontekście wyżej przywołanego przepisu Kpk, określającego przesłankę do wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Należy również podnieść, iż zgodnie z zasadą legalizmu wyrażoną w art. 10 § 1 Kpk, organy powołane do ścigania są obowiązane do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego o czyn ścigany z urzędu. Organ ścigania jest zobowiązany podejmować działania do czasu przedawnienia karalności czynu zabronionego. Nie może więc zrezygnować z realizacji ustawowych obowiązków w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa tylko dlatego, że zbliża się termin przedawnienia zobowiązania podatkowego, a w związku z tym jego działania mogą zostać ocenione jako instrumentalne wszczęcie dochodzenia lub śledztwa w celu wywołania skutku określonego w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

W związku z powyższym formułowanie oceny w zakresie instrumentalnego wszczynania postępowania przygotowawczego powinno być poprzedzone wnikliwym zbadaniem okoliczności oraz zgromadzonego materiału w danej sprawie, pod kątem prawidłowości realizowanych czynności organów ścigania, w tym wszczęcia dochodzenia lub śledztwa.

Mam nadzieję, że przedstawione wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na złożoną interpelację i spotkają się z uprzejmą akceptacją Pani Marszałek.

Z upoważnienia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Magdalena Rzeczkowska

Warszawa, dnia 11 czerwca 2021 r.

źródło: sejm.gov.pl

CZYTAJ DALEJ

Older Posts

Praca opiekuńcza wykonywana w domu

Ulga dla seniorów w wyjaśnieniach MF

Dzień wolny za święto przypadające w niedzielę?

Ponad 44 mld dotacji do FUS w 2022 r.

MF: Polski Ład nie pozbawia prawa do ulgi uczniowskiej

Przebywanie na kwarantannie w dni wolne od pracy a zasiłek chorobowy

Diety krajowe w podróżach służbowych w 2022 roku bez zmian

Czy Polski Ład poprawi system podatkowy?

MRiPS nie przewiduje łączenia emerytury lub renty ze świadczeniem po zmarłym małżonku

MF o wszczynaniu postępowań karnych skarbowych przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie