Kwestie dotyczące dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, w tym zakres ochrony tego wynagrodzenia przed potrąceniami, uregulowano w przepisach art. 87–91 k.p.
Warto podkreślić, że w odniesieniu do wysokości kwot wolnych od potrąceń wprowadzono modyfikację polegającą na możliwości podwyższenia tych kwot w ramach działań osłonowych związanych z przeciwdziałaniem rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2. Kwestie dotyczące wspomnianego aspektu procedury potrąceń z wynagrodzenia za pracę zostały szerzej omówione w dalszej części tego punktu.
Stosownie do treści art. 87 § 1 k.p. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2019 r., z wynagrodzenia za pracę odlicza się – w pierwszej kolejności:
Ponadto odliczeniu z wynagrodzenia za pracę podlegają – w pełnej wysokości – kwoty wypłacone pracownikowi w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia (art. 87 § 7 k.p.). Niniejsza regulacja dotyczy pracowników otrzymujących wynagrodzenie „z góry”, którzy po odebraniu wypłaty nie zgłaszają się do pracy. W takiej sytuacji stosuje się tryb określony w art. 87 § 7 k.p., co oznacza, że pracodawca może bez zgody pracownika odliczyć z wynagrodzenia kwotę za czas niewykonywania pracy.
Pracodawca może odliczyć z wynagrodzenia pracownika przysługującego w danym miesiącu kwoty wypłacone wyłącznie w poprzednim terminie płatności. Jeżeli warunku tego nie dochowano, pracodawca nie ma prawa dokonać odliczenia, chyba że pracownik wyrazi na to zgodę.
Po dokonaniu odliczeń, o których była mowa w dotychczasowej treści nin. punktu, można potrącić określone przepisami należności. Jak więc stanowi art. 87 § 1 k.p. z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek ubezpieczeniowych i podatkowych – potrąceniu podlegają:
Potrąceń z wynagrodzenia dokonuje się wyłącznie w powyższej kolejności. Zakres przedmiotowy nie podlega wykładni rozszerzającej, w związku z czym wymienione rodzaje potrąceń stanowią zamknięty katalog należności, o jakie wynagrodzenie może być pomniejszone, bez zgody pracownika.
Przepisy art. 88 k.p. określają zasady oraz tryb dokonywania potrą-ceń z wynagrodzenia za pracę należności na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, z pominięciem stosowania sądowego lub administracyjnego postępowania egzekucyjnego (bezegzekucyjna, uproszczona procedura).
Regulacje zawarte w art. 88 § 1 k.p. nakładają na pracodawcę obowiązek dokonania potrąceń z wynagrodzenia za pracę – w ramach wspomnianego trybu uproszczonego – w celu zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych.
Pracodawca – przy zachowaniu zasad określonych w art. 87 k.p. (zakres, kolejność oraz wysokość potrąceń) – dokonuje potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych również bez postępowania egzekucyjnego (art. 88 § 1 k.p. zd. wstępne).
Warunkiem dokonania potrąceń, o których mowa, jest wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (art. 88 § 2 k.p.).
Nie uległy natomiast zmianie okoliczności, w których uproszczony (bezegzekucyjny) tryb potrąceń nie podlega zastosowaniu – dotyczy to przypadków, gdy:
Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 87 § 3 k.p., potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
Podobne ograniczenia przewidziano w przypadku zbiegu potrąceń
z różnych tytułów prawnych – w konsekwencji tego:
Kary pieniężne podlegają potrąceniu w granicach określonych w art. 108 § 3 k.p., czyli kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu pozostałych potrąceń.
Należy zauważyć, że w przypadku potrącania sum na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych niektóre składniki płacowe podlegają egzekucji do pełnej wysokości – dotyczy to:
Przy potrąceniach z wynagrodzenia dokonanych w miesiącu, w którym pracownikowi są wypłacane składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc (np. różnego rodzaju dodatki przysługujące z tytułu spełnienia określonych warunków, premie należne w okresach półrocznych lub kwartalnych) – za podstawę przyjmuje się łączną kwotę wynagrodzenia uwzględniającą wspomniane składniki (art. 87 § 8 k.p.).
Jeżeli dochodzi do zbiegu odliczeń z wynagrodzenia i potrąceń, pierwszeństwo mają odliczenia z tytułu należności składkowych (ubezpieczeniowych i podatkowych), wpłat do PPK oraz odliczenia, o których mowa w art. 87 § 7 k.p. (czyli dotyczące kwot wypłaconych w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia).
Dopiero po dokonaniu powyższych odliczeń z wynagrodzenia potrąca się sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych, zaliczki pieniężne i kary pieniężne. Ostatnie miejsce w kolejności zajmują potrącenia wymagające pisemnej zgody pracownika (art. 91 k.p.).
Jak już była o tym mowa, po odliczeniu należności ubezpieczeniowych i podatkowych oraz wpłat na PPK, a także kwot wypłaconych pracownikowi za czas nieobecności w pracy, za który wynagrodzenie nie przysługiwało, jak również po potrąceniach określonych w art. 87 § 1 k.p. (czyli takich, które nie wymagają zgody pracownika) – można dokonać potrąceń, przy których niezbędna jest pisemna akceptacja pracownika.
Jak wynika z treści art. 91 § 1 k.p., należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 k.p. (czyli świadczenia alimentacyjne i niealimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi i kary pieniężne oraz kwoty wypłacone pracownikowi w poprzednim terminie płatności za czas, za który nie zachował on prawa do wynagrodzenia) mogą być po-trącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
W przypadku potrąceń dokonywanych za pisemną zgodą pracownika wprowadzono ograniczenia gwarantujące pracownikowi określone kwoty – pozostawione do dyspozycji po potrąceniach. Kryterium ustalenia tych limitów jest minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym roku kalendarzowym (art. 91 § 2 k.p.).
Aktualne kwoty graniczne, obowiązujące w 2021 r., dotyczące potrąceń, o których mowa w art. 91 § 1 k.p., podano poniżej w tabeli.
Kwoty te obliczono z uwzględnieniem podstawowych kosztów uzyskania przychodu, dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Nieuwzględniono także wpłat na PPK (wyliczenia dotyczą zatem pracowników, którzy zrezygnowali z PPK).
Ponadto wspomniane limity zróżnicowano w zależności od tego, czy pracownik złożył formularz PIT-2, czy też nie (w tym przypadku chodzi o kwotę zmniejszającą podatek).
Należy jednocześnie podkreślić, że obliczenia nie odnoszą się do pracowników do 26 roku życia, czyli tych, którzy zostali objęci tzw. „zerowym PIT-em”. W odniesieniu do wskazanych osób kwoty wolne od potrąceń będą oczywiście odpowiednio wyższe.
| Wyszczególnienie | ||
| Lp. | Rodzaj należności podlegającej potrąceniu |
Kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń |
| 1 | Należności na rzecz pracodawcy |
Minimalne wynagrodzenie za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W 2021 r. kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń wynosi 2017,67 zł lub 2061,67 zł (w przypadku złożenia PIT-2) |
| 2 | Należności inne niż określone w Lp. 1 |
80% kwoty określonej w Lp. 1. W 2021 r. kwota wynagro-dzenia wolna od potrąceń wynosi 1614,14 zł lub 1649,34 zł (w przypadku złożenia PIT-2) |
Przepisy k.p. zawierają regulacje pełniące funkcję ochronną w odnie-sieniu do wynagrodzenia w przypadku potrąceń dokonywanych bez zgody pracownika. Niezależnie od limitów wprowadzonych z mocy art. 87 § 3 i 4 k.p., w art. 871 k.p. określono kwoty wolne od potrąceń obligatoryjnych.
Poniżej w tabeli wymieniono te kwoty w wysokościach obowiązujących w 2021 r. Obliczając wspomniane limity, przyjęto pod-stawowe koszty uzyskania przychodu. Różnice w wysokości podanych kwot wynikają z faktu złożenia bądź niezłożenia formularza PIT-2 (kwota zmniejszająca podatek).
Wyliczenia odnoszą się do pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, którzy zrezygnowali z wnoszenia wpłat na PPK. Ponadto obliczenia dotyczą pracowników powyżej 26 roku życia, a zatem niekorzystających z tzw. „zerowego PIT-u” (dla osób do 26 roku życia kwoty wolne od potrąceń będą wyższe).
| Wyszczególnienie | ||
| Lp. | Rodzaj potrącanej należności | Kwota wynagrodzenia wolna od potrąceń |
| 1 | Suma egzekwowana na mocy tytułów wykonaw-czych na pokrycie należno-ści innych niż świadczenia alimentacyjne |
Minimalne wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W 2021 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 2017,67 zł lub 2061,67 zł (w przypadku złoże-nia PIT-2) |
| 2 | Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi |
75% wynagrodzenia, o którym mowa w Lp. 1. W 2021 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 1513,25 zł lub 1546,25 zł (w przypadku złożenia PIT-2) |
| 3 | Kary pieniężne przewidzia-ne w art. 108 k.p. | 90% wynagrodzenia, o którym mowa w Lp. 1. W 2021 r. kwota wolna od potrąceń wynosi 1815,90 zł lub 1855,50 zł (w przypadku złożenia PIT-2) |
Kwoty, które zamieszczono w powyższej tabeli należy – w stosunku do pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu – proporcjonalnie zmniejszyć (art. 871 § 2 k.p.).
W odniesieniu do potrącania sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych nie przewidziano limitów kwot wynagrodzenia, do których można dokonać potrąceń. Oznacza to, że w przypadku świadczeń alimentacyjnych dopuszczalne jest potrącenie do 3/5 wynagrodzenia, niezależnie od tego, jaka kwota pozostała po tej czynności.
Niezależnie od omówionych uprzednio regulacji kodeksowych, ustawodawca przewidział szczególne rozwiązania prawne w odniesieniu do wysokości kwot wolnych od potrąceń z wynagrodzenia za pracę, ustanowione w związku ze stanem epidemii wywołanym zachorowaniami spowodowanymi wirusem SARS-CoV-2. Wspomnianymi przepisami o wyjątkowym charakterze są zapisy zawarte w ustawie z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875, z późn. zm.). Powołana ustawa zakłada podwyższenie kwot określonych w art. 871 § 1 k.p., czyli kwot minimalnego wynagrodzenia za pracę, 75% oraz 90% tego wynagrodzenia, jeżeli zaistniały okoliczności wskazane w tej ustawie.
Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 14 maja 2020 r., jeżeli z powodu podjętych na terytorium RP działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 871 § 1 k.p. ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.
W art. 52 ust. 2 cyt. ustawy zdefiniowano pojęcie „członek rodziny”, które zostało użyte w przytoczonym wyżej przepisie. Oznacza to, że przez członka rodziny rozumie się odpowiednio małżonka albo rodzica wspólnego dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ustawie z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 111), albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 04.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. z 2020 r. poz. 1297).
Z kolei w art. 52 ust. 3 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. odniesiono się do wyrażenia „dziecko”, występującego w art. 52 ust. 2 cytowanego aktu prawnego.
Przez dziecko rozumie się zatem dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka. Do członków rodziny nie zalicza się natomiast dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, jak również dziecka posiadającego własne dziecko.
W art. 90 k.p. zawarto odesłanie do odrębnych regulacji w sprawach dotyczących potrąceń z wynagrodzenia, które nie zostały uregulowane w art. 87–88 k.p. W takich przypadkach stosuje się odpowiednio przepisy:
Dokonywanie bezpodstawnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym i jest objęte odpowiedzialnością kodeksową.
Stosownie do obecnie obowiązującego brzmienia art. 282 § 1 pkt 1 k.p. kto, wbrew obowiązkowi dokonuje bezpodstawnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę – podlega karze grzywny. Grzywna może być wymierzona w kwocie nie niższej niż 1000 zł i nie wyższej niż 30 000 zł.
Odpowiedzialność wykroczeniowa, o której mowa w art. 282 § 1 pkt 1 k.p., ciąży na pracodawcy lub osobie działającej w jego imieniu.
Maciej Ofierski
Liczba pracujących w Polsce według stanu w dniu 31 grudnia 2020 r. wyniosła 9622,8 tys. osób i było to mniej o 0,7% niż przed rokiem, podczas gdy w końcu grudnia 2019 r. względem stanu z końca grudnia 2018 r. liczba pracujących wzrosła o 2,2%.
31 grudnia 2020 r. pracujący w sektorze prywatnym stanowili większość, bo 68,4%. Było to nieznacznie więcej niż przed rokiem (o 0,1 p. proc.).
Biorąc pod uwagę rodzaj działalności, najwięcej osób pracowało w sekcji Przetwórstwo przemysłowe. Według stanu w dniu 31 grudnia 2020 r. w tej sekcji pracowało 2420,8 tys. osób, w tym dominowali pracujący w sektorze prywatnym (97,9%). W stosunku do sytuacji sprzed roku liczba pracujących w sekcjach zmieniła się. Największy wzrost liczby pracujących, w analizowanych sekcjach, w porównaniu ze stanem z dnia 31 grudnia 2019 r. nastąpił w sekcji Informacja i komunikacja (o 2,4%). O około 2% wzrosła w tym czasie również liczba pracujących w sekcjach: Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; Transport i gospodarka magazynowa oraz Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja. Niewielki, równy 0,2%, wzrost liczby pracujących zanotowano w sekcji Budownictwo. W pozostałych analizowanych sekcjach liczba pracujących zmniejszyła się. Największy spadek dotyczył pracujących w sekcji Działalność finansowa i ubezpieczeniowa, gdzie ubyło 6,0% pracujących. W pozostałych sekcjach ubytek ten wyniósł od 3,3% do 0,2%.
W statystyce rynku pracy stosowane jest pojęcie przeciętne zatrudnienie podawane w etatach. Wyraża ono średnią wielkość zatrudnienia obliczoną dla badanego okresu na podstawie ewidencyjnego stanu zatrudnienia.
W 2020 r. przeciętne zatrudnienie w Polsce wyniosło 9106,0 tys. etatów. W stosunku do 2019 r. było to mniej o 1,0%. Była to sytuacja odwrotna niż w 2019 r. (wobec 2018 r.), kiedy przeciętne zatrudnienie wzrosło o 2,2%.
W analizowanym okresie najwyższy wzrost przeciętnego zatrudnienia wystąpił w sekcjach Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz Informacja i komunikacja – po 3,1%. W stosunku do 2019 r. przeciętne zatrudnienie zmniejszyło się w większości sekcji, przy czym największy spadek etatów wystąpił w sekcji Administrowanie
i działalność wspierająca (o 5,4%). W 2020 r. najwyższe przeciętne zatrudnienie nadal notowano w sekcji Przetwórstwo przemysłowe – 2345,2 tys. etatów.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w Polsce w 2020 r. wyniosło 5167,47 zł.
W porównaniu z 2019 r. wzrosło o 5,0%, wzrost ten był niższy od notowanego w 2019 r. (wobec 2018 r.) – wówczas wyniósł 7,2%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto pozostało zróżnicowane m.in. ze względu na sektor własności. W sektorze publicznym wyniosło 5900,60 zł, a w sektorze prywatnym 5013,54 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze publicznym w 2020 r. było o 14,2% wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto ogółem, natomiast w sektorze prywatnym niższe o 3,0%.
Biorąc pod uwagę sekcje PKD w 2020 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto
wahało się od 3793,01 zł w sekcji Zakwaterowanie i gastronomia do 9250,85 zł w sekcji Informacja i komunikacja.
W 2020 r. w porównaniu do 2019 r. odnotowano wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto we wszystkich analizowanych sekcjach PKD. Największy w sekcji Edukacja (o 8,8%). Natomiast najmniejszy wzrost analizowanego wynagrodzenia wystąpił w sekcji Zakwaterowanie i gastronomia (o 0,8%).
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2020 r. pozostało zróżnicowane także w regionach. W warszawskim stołecznym omawiane wynagrodzenie było najwyższe i wyniosło 6839,72 zł. Było to więcej o 2076,66 zł niż w regionie warmińsko-mazurskim, gdzie zanotowano najniższą jego wartość.
GUS
GUS opublikował dane dotyczące płacy i zatrudnienia w ubiegłym miesiącu.
Z informacji podanych przez GUS wynika, że przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w lutym 2021 r. było wyższe niż w poprzednim miesiącu i wyniosło 6334,0 osób. W porównaniu do stycznia 2020 roku zanotowano spadek zatrudnienia o 1,7 pkt proc.
Jeśli chodzi o przeciętne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach w lutym 2021, to zanotowano wzrost wynagrodzeń o 0,6 pkt proc. w stosunku do poprzedniego miesiąca. Wynagrodzenie brutto w lutym wyniosło 5568,82 zł, podczas gdy w styczniu 2021 r. wynosiło 5536,80 zł. W porównaniu do lutego 2020 roku zanotowano wzrost wynagrodzeń o 4,5 pkt proc.
Podobny wzrost na poziomie 4,5 pkt proc. w ujęciu rocznym zanotowano w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat z zysku. Wynagrodzenie bez wypłat z zysku wyniosło w styczniu 2021 r. 5536,79 zł, zaś w lutym wyniosło 5568,75 zł. Zatem kwota wynagrodzenia bez wypłat z zysku wzrosła w porównaniu z ubiegłym miesiącem o 0,67 pkt proc.
Należy zaznaczyć, że powyższe dane dotyczą podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w których liczba pracujących przekracza 9 osób.
GUS, oprac.: gr.
Eurostat podał informacje o średniej wysokości zarobków w krajach Unii.
Z przedstawionych danych wynika, że miesięczne zarobki brutto różnią się znacznie w całej UE. Mediana miesięcznych zarobków wahała się od 4057 EUR miesięcznie w Danii do 442 EUR w Bułgarii.
Mediana jest definiowana jako „wartość średnia”, oznacza to, że połowa pracowników zarabia mniej, a druga połowa więcej niż mediana wartości zarobków.
Dania jest na szczycie listy z 4057 EUR miesięcznie. Zaraz za nią znalazł się Luksemburg z medianą zarobków 3671 EUR miesięcznie, następnie Szwecja (3135 EUR), Belgia (3092 EUR), Irlandia (3021 EUR), Finlandia (2958 EUR) i Niemcy (2 891 EUR).
Na drugim końcu skali wyróżniała się Bułgaria z medianą miesięcznych zarobków 442 euro. Najbliższe kraje to Rumunia z 700 euro miesięcznie, Węgry z 801 euro i Litwa z 809 euro.
Polska znajduje się na 5. miejscu od końca, z medianą zarobków w wysokości 895 EUR miesięcznie.
EUROSTAT, gr.
Obowiązek opłacania składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) ustanowiony został zapisem art. 9 ustawy z dnia 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2020 r. poz. 7), zwanej dalej „ustawą o ochronie roszczeń pracowniczych”. Wspomniany obowiązek dotyczy pracodawców wymienionych w art. 2 ust. 1 powołanej ustawy – nieobjętych jednocześnie wyłączeniem zawartym w art. 2 ust. 2. Chodzi zatem w szczególności o pracodawcę będącego przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 06.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162). Tak więc obowiązek opłacania składek na FGŚP spoczywa na:
Składki należy opłacać za osoby zatrudnione – wymienione w art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych – czyli za osoby fizyczne podlegające na mocy art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.), zwanej dalej „u.s.u.s.”, obowiązkowi ubezpieczeń emerytalno-rentowych z poniżej wymienionych tytułów:
Pracodawca obowiązany na podstawie art. 9 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych do opłacania składek na FGŚP nie opłaca tych składek za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z jednego z powyżej wymienionych urlopów. Czasowe zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FGŚP za pracowników powracających do pracy po okresie korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem przewiduje art. 9a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.
Kolejne ulgi w opłacaniu składek na FGŚP wynikają z brzmienia art. 9b ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Oznacza to zatem, że pracodawca nie opłaca składek na FGŚP:
Ponadto, art. 9c cyt. ustawy przewiduje, że pracodawca nie opłaca składek na FGŚP przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30 roku życia.
Obowiązek opłacania składek na FGŚP ustaje po dacie niewypłacalno-ści pracodawcy (art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).
Podstawą wymiaru składki na FGŚP jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).
Obliczanie podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych uregulowano w art. 18–19 u.s.u.s. oraz w rozp. MPiPS z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 1949).
Należy podkreślić, że składkę na FGŚP opłaca się nadal, mimo ustania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z powodu przekroczenia przez ubezpieczonego rocznego limitu kwotowego składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o którym mowa w art. 19 ust. 1 u.s.u.s. (patrz: art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych). W roku 2021 kwota tego limitu wynosi 157 770 zł (Obwieszczenie MRiPS z dnia 18.11.2020 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2021 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia – M.P. z 2020 r. poz. 1061).
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód (albo suma przychodów), w rozumieniu ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1426, z późn. zm.) – czyli:
W stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy k.c. dotyczące zlecenia podstawą wymiaru składek jest przychód z ww. umów, jeżeli w umowie odpłatność za jej wykonanie określono kwotowo – w stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie. W razie gdy odpłatność z tytułu wymienionej umowy została ustalona w innej formie, podstawę wymiaru składki stanowi zadeklarowana kwota – nie niższa jednak od minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W odniesieniu do osób uprawnionych do pobierania:
– podstawą wymiaru jest kwota pobieranych świadczeń lub zasiłków.
W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rento-we osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy lub świadczących pracę nakładczą nie uwzględnia się:
Składki na FGŚP obciążają w całości koszty działalności pracodawców (art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).
Należy jednocześnie zauważyć, że pracodawca – po dacie jego niewypłacalności – nie ma obowiązku opłacania składek na FGŚP.
Wysokość stopy procentowej składki na FGŚP określana jest corocznie w ustawie budżetowej (art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych).
Zgodnie z art. 28 USTAWY BUDŻETOWEJ NA ROK 2021 z dnia 20 stycznia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 190) w roku 2021 obowiązkowa składka na FGŚP wynosi 0,10% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.
Oznacza to zatem, że stopa procentowa składki na FGŚP nie uległa zmianie w stosunku do wysokości tej składki obowiązującej w ubiegłym roku.
Poboru składek na FGŚP dokonuje ZUS i przekazuje na rachunek bankowy Funduszu, o którym mowa, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od ich rozliczenia.
W przypadku nieprzekazania składek na rachunek bankowy FGŚP w powyższych terminach, od ZUS należne są odsetki ustawowe za opóźnienie.
Jeżeli ostatni dzień przewidziany na dokonanie wpłaty przypada w dniu wolnym od pracy lub w sobotę, termin uiszczenia składek ulega przesunięciu na pierwszy następny dzień roboczy (art. 31 u.s.u.s. w związku z art. 12 § 5 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – Dz.U. z 2020 r. poz. 1325, z późn. zm.).
W zakresie poboru składek na FGŚP, egzekucji tych składek, wymierzania odsetek za zwłokę oraz dodatkowej opłaty i grzywny z tytułu nieopłacenia składek w terminie stosuje się przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.
Maciej Ofierski
Dnia 23 lutego br. do konsultacji międzyresortowych trafił projekt nowelizacji rozporządzenia płacowego dla pracowników jednostek budżetowych resortu spraw wewnętrznych i administracji.
Planowane zmiany dotyczą przepisów rozp. MPIPS z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych resortu spraw wewnętrznych i administracji (Dz.U. z 2019 r. poz. 2308, z późn. zm.).
„Czy wyliczenie 13 pensji ma być na zasadzie minimalnego wynagrodzenia miesięcznego, czy średniego z okresu 6, czy np. 12 miesięcy pracy? Jakie są zasady wyliczania w przepisach?”
Jak mniema Autor, Czytelnik w swoim pytaniu ma na myśli ustalenie tzw. „trzynastki” dla pracowników budowlanych celem uniknięcia uiszczania składki na OPOC/PDOK, która wynosi sporo, bo aż 9,12% wynagrodzeń otrzymywanych przez pracowników przedsiębiorcy wykonujących pracę na terenie Belgii.
Tak więc przedsiębiorca z Polski chce wprowadzić u siebie trzynastą pensję, aby nie musieć odprowadzać tych 9,12% wynagrodzeń otrzymywanych przez pracowników przedsiębiorcy wykonujących pracę na terenie Belgii. Czyli firma chce wiedzieć jak ma ustalić tą trzynastkę (jaki system wybrać) i ten sposób, jaki przedsiębiorca sobie wybierze, musi być zaakceptowany przez władze belgijskie.
Jak wiadomo, zgodnie z …
GUS opublikował dane dotyczące przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2020 r. Z raportu wynika, że przeciętna pensja wzrosła w stosunku do ubiegłego roku o 5,07%.
Zgodnie z danymi GUS przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2020 r. wyniosło 5167,47 zł. W ubiegłym roku średnia pensja osiągnęła poziom 4918,17 zł brutto, co oznacza, że w stosunku rocznym przeciętne wynagrodzenie wzrosło o 249,30 zł, czyli 5,07%.
Jaka kwota trafiła do kieszeni przeciętnego pracownika? Po odliczeniu:
co razem daje 708,46 zł,
wynagrodzenie netto wyniosło 3731,70 zł.
Niestety w ub. roku przyspieszyła także inflacja. W związku z tym, jak poinformował GUS w Komunikacie z dnia 9 lutego 2021 r. (M.P. poz. 135), realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2020 r. w stosunku do 2019 r. wyniósł 1,7%.
B.O.
GUS opublikował dane dotyczące płacy i zatrudnienia w ubiegłym miesiącu.
Z informacji podanych przez GUS wynika, że przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2021 r. było niższe niż w poprzednim miesiącu i wyniosło 6314,1 osób. W porównaniu do stycznia 2020 roku zanotowano spadek zatrudnienia o 2 pkt proc.
Jeśli chodzi o przeciętne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach w styczniu 2021, to zanotowano spadek wynagrodzeń o 7,7 pkt proc. w stosunku do poprzedniego miesiąca. Wynagrodzenie brutto w grudniu wyniosło 5973,75 zł, podczas gdy w styczniu 2021 r. wynosiło 5536,80 zł. w porównaniu do stycznia 2021 roku zanotowano wzrost wynagrodzeń o 4,8 pkt proc.
Podobny wzrost na poziomie 4,8 pkt proc. w ujęciu rocznym zanotowano w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat z zysku. Wynagrodzenie bez wypłat z zysku wyniosło w styczniu 2021 r. 5536,79 zł, zaś w grudniu wyniosło 5973,33 zł. Zatem kwota wynagrodzenia bez wypłat z zysku spadła w porównaniu z ubiegłym miesiącem o 7,7 pkt proc.
Należy zaznaczyć, że powyższe dane dotyczą podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w których liczba pracujących przekracza 9 osób.
GUS, oprac.: gr.
