Zgodnie z art. 168 k.p. urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym odpowiednio w planie urlopów lub po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 k.p.) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Przypomnijmy, że przywołana zasada nie ma zastosowania do części urlopu udzielanego na podstawie art. 1672 k.p., czyli do tzw. urlopu na żądanie przysługującego pracownikowi w wymiarze do 4 dni urlopu w roku kalendarzowym.
„Pracownik pracuje w podstawowym systemie czasu pracy od 7.30 do 15.30 od poniedziałku do piątku. Pracownik będzie na szkoleniu, które ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą i podnoszący jego kwalifikacje w dniu wolnym od pracy, w sobotę, w godzinach 10.00-16.00. Czy w związku z tym należy się dzień wolny? W jaki sposób zaznaczyć szkolenie w ewidencji czasu pracy? Czy od 15.30 do 16.00 wystąpią godziny nadliczbowe?”
Niejednokrotnie zdarza się, iż pracodawcy kierują pracowników na dodatkowe szkolenia w dni wolne lub też poza godzinami pracy. Kodeks pracy wprost stanowi …
Zgodnie z …
(…) art. 53 ust. 1a Karty Nauczyciela z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.
„Nauczyciel przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, następnie korzystał ze świadczenia rehabilitacyjnego, które niebawem się skończy. Nauczyciel nabył prawa do urlopu uzupełniającego, czy przed udzieleniem urlopu wypoczynkowego należy skierować nauczyciela do lekarza medycyny pracy w celu wykonania badań kontrolnych, czy można udzielić mu urlopu wypoczynkowego i przed podjęciem pracy skierować go na badania kontrolne? Przepisy w tym zakresie są niejasne, a orzecznictwo niejednoznaczne.”
Problem dotyka kwestii wykorzystania urlopu wypoczynkowego po długiej chorobie, a przed wykonaniem lekarskiego badania kontrolnego. W celu określenia, czy pracodawca może wyrazić zgodę na urlop wypoczynkowy po długiej chorobie, jeśli pracownik nie przeszedł badań kontrolnych należy posiłkować się orzecznictwem, które zapadło w tym problemie. Do 2015 roku stanowiska Sądu Najwyższego nie były jednomyślne. Jedno z nich wskazywało, że …
„Pracownik zatrudniony od 02.12.2021 r., posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności od 10.09.2019 r. Przedstawił świadectwa pracy za okres od 10.06.2021 do 31.07.2021 r. oraz 03.08.2021 do 24.09.2021 r. Czy urlop dodatkowy 10 dni należy się pracownikowi po przepracowaniu roku w naszym zakładzie pracy, czyli od grudnia 2022, czy też do roku przepracowanego po uzyskaniu orzeczenia dolicza się okres z poprzednich zakładów pracy?”
Dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego jest uprawnieniem pracowniczym pozakodeksowym, bowiem są pewne grupy pracowników, którym – oprócz kodeksowego urlopu w wymiarze 20 lub 26 dni – należy się …
„Czy pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego zaległego za rok 2020 oraz urlopu wypoczynkowego za rok 2021 po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego, a przed powrotem do pracy?”
Odnosząc się do zagadnienia urlopu wypoczynkowego, na samym początku stwierdzić należy, że do obowiązków pracodawcy jest udzielanie urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Powyższe ma odniesienie do sytuacji, w której pracownik pod koniec 2021 r. ma jeszcze niewykorzystany urlop za 2020 rok.
Zgodnie z dyspozycją …
Więcej czasu nauczyciela dla ucznia, mniej biurokracji, a także kilkudziesięcioprocentowe podwyżki wynagrodzeń – to cel przedstawionych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki zmian w pragmatyce zawodowej nauczycieli.
Dnia 21 września br. w gmachu MEiN odbyło się kolejne spotkanie kierownictwa resortu w ramach Zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty z przedstawicielami nauczycielskich związków zawodowych i przedstawicielami samorządów terytorialnych. Podczas spotkania zostały zaproponowane zmiany w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli dotyczące takich obszarów jak:
Resort edukacji proponuje wprowadzenie przeciętnego wynagrodzenia nauczycieli zamiast średniego, ustalanego w oparciu o kwotę bazową ogłaszaną corocznie w ustawie budżetowej. Będzie ono wynosiło dla:
MEiN proponuje, aby stawki przeciętnego wynagrodzenia nauczycieli wynosiły dla:
Propozycja ministerstwa edukacji obejmuje rezygnację z rozliczania kwot wydatkowanych na średnie (przeciętne) wynagrodzenia nauczycieli, ze składania sprawozdań oraz zlikwidowanie dodatku uzupełniającego. W zamian resort chce wprowadzenia dodatkowych mechanizmów ułatwiających osiąganie przez nauczycieli wysokości przeciętnego wynagrodzenia przez zwiększenie udziału wynagrodzenia zasadniczego w wynagrodzeniu przeciętnym nauczycieli.
Resort edukacji proponuje zobowiązanie JST do uchwalania regulaminów wynagradzania, nie rzadziej niż raz na trzy lata, a także pozostawienie RIO uprawnień kontrolnych w zakresie osiągania wysokości przeciętnego wynagrodzenia nauczyciela.
Natomiast minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego będą ustalone jako określony % przeciętnego wynagrodzenia nauczycieli. Minimalne stawki nie będą regulowane w drodze rozporządzenia lecz będą wynikały wyłącznie z ustawy. Każdorazowy wzrost przeciętnego wynagrodzenia nauczycieli będzie powodował automatycznie wzrost minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli o taki sam %.
W przypadku nauczycieli posiadających tytuł zawodowy magistra oraz przygotowanie pedagogiczne minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego będą stanowiły dla:
– przeciętnego wynagrodzenia nauczycieli.
Minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli posiadających tytuł magistra i przygotowanie pedagogiczne będą wynosiły odpowiednio dla:
Wynagrodzenie zasadnicze uzależnione od:
Minimalne stawki dodatków do wynagrodzenia określone kwotowo w drodze rozporządzenia. Stawki dodatków obowiązujące u danego organu prowadzącego będzie określał sam organ prowadzący, z uwzględnieniem, że stawki te nie mogą być niższe od stawek minimalnych. JST będą uchwalały regulaminy wynagradzania nie rzadziej niż raz na 3 lata.
Wprowadzenie dodatku z tytułu posiadania stopnia specjalizacji zawodowej (dwie stawki dodatku w zależności od tego, czy nauczyciel posiada jeden czy też więcej stopni specjalizacji zawodowej).
Ustalenie wysokości dodatku wiejskiego w stałej kwocie (300 zł), niezależnie od posiadanego stopnia awansu zawodowego, a nie jak dotychczas, jako procent od wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stopniach awansu.
Przesunięcie środków wypłacanych dotychczas na świadczenia „na start” przy jednoczesnym zwiększeniu wynagrodzenia nauczycieli rozpoczynających pracę w zawodzie.
Przejście od 2023 r. do powszechnego sposobu naliczania wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i przesunięcie uwolnionych środków do puli środków na wynagrodzenia nauczycieli.
MEiN proponuje znaczący wzrost wynagrodzeń nauczycieli.
Proponuje się wzrost wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli.
Resort proponuje podwyższenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli o 4 godziny (z wyjątkiem nauczycieli wychowania przedszkolnego). Zmiany pensum będą wiązały się z ruchami kadrowymi, w związku z tym zakładamy 3-letni okres przejściowy, dający możliwość elastycznego przechodzenia na nowy system. Rozwiązania kadrowe będą uwzględniały decyzję nauczyciela o zwiększeniu pensum z jednoczesnym wzrostem wynagrodzenia lub zachowanie dotychczasowego wymiaru pensum i ustalenie proporcjonalnego wynagrodzenia zasadniczego.
Doprecyzowanie sposobu rozliczania czasu pracy nauczycieli przez wprowadzenie limitów czasu dostępności w szkole nauczycieli (poza pensum), zróżnicowane ze względu na wielkość tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć.
Do godzin dostępności wliczane będą: spotkania z rodzicami, czas na indywidualne rozmowy z rodzicami, konsultacje z uczniami, wycieczki szkolne, doraźne zajęcia i aktywności związane np. z przygotowaniem akademii, wolontariatem, organizacją i opieką nad uczniami podczas np. dyskotek, rady pedagogiczne.
Zajęcia i czynności realizowane w ramach dostępności w szkole nauczyciela będą rejestrowane na bieżąco (np. wraz z rozliczaniem godzin ponadwymiarowych) i rozliczane np. w okresach rocznych w indywidualnej karcie ewidencji czasu pracy.
Nauczyciel tablicowy zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy (z wyjątkiem nauczycieli przedszkoli) zobowiązany będzie do bycia dostępnym w szkole w wymiarze 8 godzin tygodniowo.
Zmniejszenie liczby stopni awansu zawodowego. MEiN proponujemy zlikwidowanie stopnia stażysty i nauczyciela kontraktowego. Nauczyciel wchodzący do zawodu będzie przechodził następującą ścieżkę rozwoju:
Wprowadzony zostanie wystandaryzowany zewnętrzny egzamin praktyczny i teoretyczny po okresie wprowadzenia do zawodu. Zdanie egzaminu będzie warunkiem otrzymania przez nauczyciela mianowania.
Ministerstwo odbiurokratyzuje ścieżkę awansu zawodowego. Proponuje się rezygnację ze staży, planów rozwoju i sprawozdań. W zamian za to większy nacisk będzie kładziony na umiejętności praktyczne nauczycieli.
Resort edukacji umożliwi nauczycielom dyplomowanym zdobycie 2 specjalizacji zawodowych (dodatek do wynagrodzenia po uzyskaniu stopnia specjalizacji).
Zachowane zostaną rozwiązania dotyczące uzyskania tytułu honorowego profesora oświaty. Natomiast nauczyciel kontraktowy w okresie przejściowym będzie miał możliwość szybszego uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.
Ustalane zostaną przypadki, w których wymagana będzie określona ocena pracy: przed uzyskaniem każdego stopnia awansu zawodowego oraz stopnia specjalizacji zawodowej, przy ubieganiu się o pełnienie określonych funkcji.
W rozporządzeniu określone zostaną szczegółowe kryteria oceny pracy nauczyciela, odnoszące się do kryteriów głównych wskazanych w ustawie.
Proponuje się 50 dni urlopu wypoczynkowego nauczycieli szkół feryjnych w dniach roboczych, udzielanego zgodnie z planem urlopów, we wszystkie dni wolne od zająć dydaktyczno-wychowawczych.
Nauczyciel będzie mógł korzystać z urlopu wypoczynkowego w trakcie: ferii zimowych, ferii letnich, zimowej przerwy świątecznej, wiosennej przerwy świątecznej, a także dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w zależności od typu szkoły.
Źródło: Ministerstwo Edukacji i Nauki
W celu realizacji postanowień wymienionej dyrektywy do k.p. wprowadzono prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 4 tygodni, a także sprecyzowano zasady wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop.
Zmiany, jakich dokonano w dziale VII k.p. „Urlopy wypoczynkowe” zawierają ponadto szereg rozwiązań prawnych prowadzących do dalszego uelastycznienia przepisów prawa pracy (np. rezygnacja ze stosowania odrębnych regulacji w zakresie udzielania urlopu wypoczynkowego pracownikom zatrudnionym przy pracach sezonowych).
Nowe zasady udzielania urlopów wypoczynkowych przy zastosowaniu tzw. godzinowej metody – to kolejny niezmiernie istotny element zmian wynikających z listopadowej nowelizacji.
Aktualna treść artykułu uwzględnia wszelkie modyfikacje dotychczasowych przepisów, jak również nowe uregulowania będące skutkiem pochodzącej z dn. 14.11.2003 r. ustawy zmieniającej k.p.
Gwarancje kodeksowe prawa do urlopu wypoczynkowego
Prawo do wypoczynku, w tym do urlopu wypoczynkowego, jest uprawnieniem powszechnym gwarantowanym aktami prawnymi najwyższej rangi (Konstytucja RP, k.p.).
Ogólna norma wyrażona w art. 14 k.p. zapewniająca pracownikowi prawo do wypoczynku na podstawie przepisów m.in. o urlopach wypoczynkowych została szczegółowo rozwinięta w Dziale 7 k.p. oraz w regulacjach o charakterze wykonawczym.
Ogólny charakter prawa do urlopu wypoczynkowego
Urlop wypoczynkowy jest świadczeniem pracowniczym wynikającym ze stosunku pracy, polegającym na zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy.
Wymiar urlopu wypoczynkowego wyznaczają przepisy k.p. określające minimalne okresy urlopu lub przepisy branżowe albo regulacje zakładowego prawa pracy gwarantujące pracownikom korzystniejsze warunki w zakresie uprawnień urlopowych niż to ustalono w k.p.
Urlop wypoczynkowy jest płatnym zwolnieniem od pracy przysługującym pracownikowi w każdym roku kalendarzowym.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi ciągłość wypoczynku urlopowego. Jedynie na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części (art. 162 k.p.), istnieje ponadto możliwość odwołania pracownika z urlopu (art. 167 k.p.), przy czym może to nastąpić wyłącznie w razie zaistnienia szczególnych okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu.
Urlop wypoczynkowy jako uprawnienie podmiotowe
Treść zawarta w art. 152 § 2 k.p. wyraźnie ustanawia bezwzględny zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu wypoczynkowego. Nin. regulacja wynika z powszechnej zasady nakazującej udzielenie urlopu w naturze, co z kolei wypływa z charakteru omawianego świadczenia pracowniczego mającego służyć okresowej systematycznej regeneracji sił pracownika. Wskutek tego wszelkie czynności prawne dokonywane przez pracownika w celu rezygnacji z urlopu wypoczynkowego lub przeniesienia prawa do urlopu na inną osobę – są z mocy prawa nieważne. Zrzeczenie się prawa do urlopu na mocy porozumienia stron również nie wywołuje żadnych prawnych konsekwencji.
Prawo do urlopu wypoczynkowego wiąże się z uprawnieniami do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Obecnie wypłata ekwiwalentu może nastąpić wyłącznie w przypadku wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy . W tym kontekście należy podkreślić, iż nie istnieje prawna droga umożliwiająca zastąpienie prawa do urlopu – ekwiwalentem pieniężnym.
Uzyskanie prawa do urlopu wypoczynkowego
Prawo do pierwszego urlopu w życiu zawodowym
Pracownicy, którzy począwszy od dnia 01.01.2004 r. podejmują pracę po raz pierwszy w życiu zawodowym mają prawo do urlopu wypoczynkowego z upływem każdego miesiąca zatrudnienia.
Wymiar pierwszego urlopu wypoczynkowego w karierze pracownika odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku; uzyskanie prawa do pierwszego urlopu następuje z upływem ostatniego dnia pierwszego miesięcznego okresu pracy.
Omawiana regulacja zawarta w art. 153 § 1 k.p. jest rozwiązaniem całkowicie odbiegającym od dotychczas stosowanych przepisów, które gwarantowały pracownikowi zatrudnionemu po raz pierwszy nabycie prawa do urlopu dopiero po upływie 6 miesięcy pracy (tak stanowił art. 153 § 1 k.p. przed nowelizacją).
Należy jednak zauważyć, że poprzednio obowiązujące uregulowania będą mogły być przejściowo stosowane wobec niektórych pracowników.
W stosunku do pracowników, którzy do dnia 01.01.2004 r. nie nabyli prawa do kolejnego urlopu, stosuje się – do czasu uzyskania uprawnień do kolejnego urlopu – art. 153 k.p. w brzmieniu obowiązującym do końca 2003 r.
Prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego
Zasady dotyczące nabywania prawa do kolejnego urlopu wypoczynkowego nie uległy zmianie w stosunku do poprzedniego stanu prawnego.
Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym w dniu 01.01. danego roku, pod warunkiem zachowania ciągłości zatrudnienia (art. 153 § 2 k.p.).
Wynika stąd, że pracownicy podejmujący pierwszą pracę począwszy od 01.01.2004 r. uzyskują prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego w dniu 01.01.2005 r. niezależnie od tego, czy pracowali przez cały rok, czy tylko przez jego część.
W przypadku podjęcia kolejnego zatrudnienia w trakcie roku kalendarzowego, pracownik uzyskuje prawo do kolejnego urlopu w pierwszym dniu zatrudnienia przypadającym w danym roku kalendarzowym.
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Zmiany w obrębie podstawowych wymiarów urlopu wypoczynkowego wprowadzono w celu dostosowania kodeksowych unormowań do standardów prawa unijnego. Jak wynika z treści art. 7 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/104/WE, państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia każdemu pracownikowi corocznego, płatnego urlopu w wymiarze przynajmniej 4 tygodni (tj. 20 dni roboczych), zgodnie z warunkami ustalonymi w ustawodawstwie i/lub praktyce krajowej.
Podstawowe wymiary urlopu wypoczynkowego
Adaptacja na grunt prawa polskiego wymienionych regulacji prawa europejskiego przyniosła rezultat w postaci ustalenia dwu podstawowych wymiarów urlopu wypoczynkowego.
Poczynając od dnia 01.01.2004 r. podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Powyższe okresy odpoczynku są okresami minimalnymi – pracodawca może ustalić korzystniejsze warunki nabywania urlopów nie wolno mu natomiast udzielić pracownikowi urlopu w wymiarze niższym od określonego w k.p.
Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że pewne grupy zatrudnionych mają ustawowo zagwarantowane dłuższe urlopy – dotyczy to m.in. młodocianych, niepełnosprawnych, nauczycieli, wykładowców akademickich, a także niektórych urzędników państwowych wyższego szczebla.
Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od ogólnego stażu pracy danej osoby obejmującego wszelkie zakończone okresy poprzedniego zatrudnienia, niezależnie od tego w jakim trybie i z jakiego powodu nastąpiło ustanie stosunku pracy. Bez wpływu na zaliczenie okresów pracy do pracowniczego stażu pozostają również przerwy występujące między okresami zatrudnienia.
Zasady wliczania do stażu pracy niektórych szczególnych okresów stanowiących kontynuację stosunku pracy przedstawiono w dalszej części nin. punktu.
Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy
Przepisy urlopowe w zakresie dotyczącym pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy uwzględniają obecnie relację między czasem pracy obowiązującym danego pracownika a wymiarem przysługującego mu urlopu.
Wymiar urlopu pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę odpowiednio 20- lub 26-dniowy wymiar urlopu wypoczynkowego (art. 154 § 2 k.p.).
Przytoczona regulacja zrywa zatem z dotychczasową zasadą stanowiącą, że wymiar czasu pracy pracownika niepełnoetatowego pozostaje bez wpływu na wymiar urlopu wypoczynkowego.
Posługując się przykładem, pracownikowi zatrudnionemu w wymiarze:
1/4 etatu – przysługuje odpowiednio 5 lub 7 dni urlopu,
1/2 etatu – przysługuje odpowiednio 10 lub 13 dni urlopu,
2/3 etatu – przysługuje odpowiednio 14 lub 18 dni urlopu.
Przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi niepełnoetatowemu niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Zmiana zasad dotyczących ustalania wymiaru urlopu wypoczynkowego należnego pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy nie oznacza jednak, że taki pracownik obecnie ma prawo do krótszego okresu odpoczynku niż w roku 2003. Przepisy art. 154 § 2 k.p. należy bowiem rozpatrywać w kontekście art. 1542 k.p., który wprowadza metodę udzielania urlopu w wymiarze godzinowym, przy założeniu, iż 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.
Maksymalny kodeksowy wymiar urlopu wypoczynkowego
Stosownie do art. 154 § 3 k.p. wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym, ustalony dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy lub dla pracownika niepełnoetatowego nie może przekroczyć podstawowego wymiaru urlopu wypoczynkowego (odpowiednio: 20 i 26 dni).
Określenie maksymalnego rocznego limitu dni urlopu wynika z faktu, iż w niektórych okolicznościach indywidualny wymiar urlopu danego pracownika mógłby przekroczyć podstawowe kodeksowe normy (np. wskutek stosowania zasady zaokrąglania niepełnych dni urlopu w górę do pełnego dnia).
Szczególne uprawnienia urlopowe pracownika młodocianego
W stosunku do pracowników młodocianych stosuje się w zakresie uprawnień urlopowych odrębne uregulowania.
Młodociany nabywa prawo do pierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy – w wymiarze 12 dni roboczych.
Prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych młodociany uzyskuje z upływem roku pracy (pierwszy urlop młodocianego należny po 6 miesiącach pracy nie podlega wliczeniu do 26-dniowego urlopu przysługującego po rocznym okresie zatrudnienia).
W roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat przysługuje mu wyjątkowo urlop w wymiarze skróconym do 20 dni roboczych (art. 205 § 2 k.p.).
Obecnie istnieje również możliwość udzielenia pracownikowi młodocianemu urlopu zaliczkowego – dotyczy to tych osób, które jeszcze nie uzyskały prawa do pierwszego urlopu lub prawa do urlopu w wymiarze 26 dni (po roku pracy).
Udzielenie zaliczkowego urlopu może nastąpić, jeżeli młodociany zgłosi pracodawcy wniosek w tej sprawie. Należy wyraźnie podkreślić, że pracodawca nie ma obowiązku udzielenia urlopu, o którym mowa.
Obowiązkiem pracodawcy jest natomiast udzielenie młodocianemu będącemu uczniem szkoły dla pracujących urlopu bezpłatnego przypadającego w okresie ferii szkolnych – w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Urlop bezpłatny udzielany jest na podstawie wniosku młodocianego.
Okresy, od których zależy prawo do urlopu wypoczynkowego oraz wymiar tego urlopu
Najogólniej rzecz ujmując uzyskanie prawa do urlopu wypoczynkowego w odpowiednim wymiarze zależy od okresu wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy, inaczej mówiąc uprawnienia urlopowe uwarunkowane są „wypracowaniem” określonego stażu.
Zaliczenie do stażu pracy okresów poprzedniego zatrudnienia
Zgodnie z generalną zasadą, do stażu pracy od którego zależą uprawnienia urlopowe wlicza się zakończone okresy poprzedniego zatrudnienia. Przerwy dzielące poszczególne okresy zatrudnienia pozostają bez wpływu na zaliczenie danego okresu do stażu pracy. Przyczyny oraz tryb ustania stosunku pracy również nie mają znaczenia z punktu widzenia uwzględnienia okresów zatrudnienia w ogólnym stażu pracy.
Zaliczenie do stażu pracy okresów trwającego równolegle zatrudnienia
Aktualnie obowiązujące przepisy zawarte w art. 1541 § 2 k.p. umożliwiają zaliczenie do okresów zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego okresu trwającego stosunku pracy.
Wspomniana regulacja jest zatem szczególnym rozwiązaniem stosowanym do pracownika pozostającego równocześnie w dwóch lub więcej stosunkach pracy.
W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy, do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu wlicza się okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.
Okresy nauki wliczane do stażu pracy
Zgodnie z treścią art. 155 § 1 k.p., do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
Wymienione powyżej okresy nauki nie podlegają sumowaniu, w wyniku czego do stażu pracy wlicza się okres nauki z tytułu ukończenia ostatniej szkoły.
Zaliczenie danego okresu nauki do stażu pracy wymaga odpowiedniego udokumentowania ukończenia szkoły określonego rodzaju. Zgodnie z przepisami prawa oświatowego, dowodem ukończenia szkoły ponadpodstawowej jest świadectwo lub dyplom, a w szczególnych przy-padkach duplikat dokumentu poświadczającego ukończenie szkoły.
Aktualnie obowiązującym aktem prawnym określającym warunki i tryb wydawania oraz wzory świadectw i dyplomów jest rozp. MEN z dnia 27.08.2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz.U. poz. 1700). W przypadku świadectw oraz dyplomów szkolnych uzyskanych za granicą stosuje się przepisy rozp. MEN z dnia 25.03.2015 r. w sprawie postępowania w celu uznania świadectwa lub innego dokumentu albo potwierdzenia wykształcenia lub uprawnień do kontynuacji nauki uzyskanych w zagranicznym systemie oświaty (Dz.U. poz. 447, ze zm.).
W zakresie dokumentowania faktu ukończenia studiów wyższych właściwym aktem prawnym jest ustawa z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r. poz. 478, ze zm.). Zgodnie z art. 77 ust. 1 wymienionej ustawy absolwent studiów otrzymuje dyplom ukończenia studiów na określonym kierunku i profilu potwierdzający wykształcenie wyższe oraz tytuł zawodowy:
W odniesieniu do wykształcenia uzyskanego poza granicami RP również zastosowanie mają przepisy ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W myśl postanowień art. 327 ust. 1 tej ustawy dyplom ukończenia studiów za granicą może być uznany za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu na podstawie umowy międzynarodowej określającej równoważność, a w przypadku jej braku – w drodze postępowania nostryfikacyjnego. Osoba, której dyplom został uznany za równoważny polskiemu dyplomowi i tytułowi, może się posługiwać odpowiednim polskim tytułem.
W razie zbiegu nauki z okresem zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym pracownik pobierał naukę, bądź okres nauki – zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wlicza się:
Okresy zaliczane na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia
Stosownie do zapisów art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1409, z późn. zm.), do stażu pracowniczego, od którego zależy wymiar urlopu wlicza się okresy:
– z tym że okresów, o których mowa, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, uzależniającego nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego.
Do stażu pracy uzależniającego wymiar urlopu wypoczynkowego wlicza się okresy urlopów bezpłatnych udzielonych pracownikowi:
Do okresu pracy w RP uzależniającego wymiar urlopu wlicza się:
Do okresu zatrudnienia warunkującego wymiar urlopu zalicza się:
Zgodnie z dyspozycją przewidzianą w art. 302 k.p. okresy służby w jednostkach mundurowych wlicza się do stażu pracy w zakresie i na zasadach określonych odrębnymi przepisami. Oznacza to zatem, że w odniesieniu do osób pełniących służbę w:
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego wlicza się – w zakresie i na zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami – okres służby w Urzędzie Ochrony Państwa (UOP), Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), Agencji Wywiadu (AW), Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (CBA), Biurze Ochrony Rządu (BOR), Służbie Ochrony Państwa (SOP), Służbie Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) i Służbie Wywiadu Wojskowego (SWW).
Obowiązujące obecnie przepisy ustawy z dnia 19.08.2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 2055), nadają m.in. szczególne uprawnienia pracownicze weteranom oraz weteranom poszkodowanym (definicję tych pojęć zawarto w art. 2 i 3 wymienionej ustawy).
Zgodnie z art. 34 powołanej ustawy – okresy udziału weterana oraz weterana poszkodowanego w działaniach poza granicami państwa wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (w tym także uprawnienia w zakresie urlopu wypoczynkowego). Status weterana oraz weterana poszkodowanego przyznaje, na wniosek żołnierza, funkcjonariusza lub funkcjonariusza ABW, odpowiednio: MON, minister właściwy ds. wewnętrznych oraz Szef ABW. Dokumentem potwierdzającym status weterana oraz weterana poszkodowanego jest legitymacja wydana przez jeden z wymienionych powyżej podmiotów.
Do okresu zatrudnienia w ramach stosunku pracy – w zakresie uprawnień wynikających z tego stosunku – wlicza się:
Wymaga podkreślenia, że okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym wymienionych powyżej, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego.
Na zasadach określonych w odrębnych przepisach, do okresu pracy warunkującego wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się m.in.:
Należy podkreślić, że okres pobierania świadczenia pieniężnego, o którym mowa, wlicza się do stażu pracy na takich warunkach, na jakich zaliczane są okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, czyli zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1409, z późn. zm.). Więcej informacji na ten temat zamieszczono na str. 11–12 tego punktu.
Maciej Ofierski
„Nauczyciel mianowany od dnia 27.07.2020 roku do dnia 25.07.2021 r. przebywa na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim. Od dnia 26.07.2021 r. do dnia 03.11.2021 r. nauczyciel będzie wykorzystywał uzupełniający urlop wypoczynkowy. Czy nauczyciel może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego w terminie do 14.09.2021 r.?”
Zgodnie z art. 168 k.p. urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym odpowiednio w planie urlopów lub po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 k.p.) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Przypomnijmy, że przywołana zasada nie ma zastosowania do części urlopu udzielanego na podstawie art. 1672 k.p., czyli do tzw. urlopu na żądanie przysługującego pracownikowi w wymiarze do 4 dni urlopu w roku kalendarzowym.
Najpóźniejszym terminem wykorzystania zaległego urlopu za rok 2018 jest dzień 30 września 2019 roku, czyli roku kalendarzowego następującego po roku, w którym pracownik nabył prawo do urlopu, lecz nie przebywał na tym urlopie.
W związku z tym roszczenie, o którym wyżej mowa, staje się wymagalne z dniem 01.10.2021 roku, czyli następnego roku kalendarzowego po roku, w którym urlop powinien być udzielony. Od tego dnia zatem rozpoczyna swój bieg trzyletni okres, po upływie którego roszczenie ulega przedawnieniu. W konsekwencji tego roszczenie o udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego, powstałe z dniem 01.10.2021 r., przedawni się w dniu 01.10.2023 r.
