Kwestie dotyczące podejmowania i wykonywania pracy przez cudzoziemców w RP regulują postanowienia rozdz. 16, zawarte w przepisach art. 87–88m i 90–90a ustawy z dn. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 149, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, oraz regulacje zawarte w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy. 

Cudzoziemcy uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium RP

Zgodnie z brzmieniem art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia – cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP, jeżeli:

Zgodnie z brzmieniem art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia – cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP, jeżeli:

1) posiada status uchodźcy nadany w RP;

2) udzielono mu ochrony uzupełniającej w RP;

3) posiada zezwolenie na pobyt stały w RP;

4) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w RP;

4a) posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;

5) posiada zgodę na pobyt tolerowany w RP;

6) korzysta z ochrony czasowej w RP;

7) jest obywatelem państwa członkowskiego UE,

8) jest obywatelem państwa EOG, nienależącego do UE;

9) jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o EOG, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo z WE i jej państwami członkowskimi;

10) jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt 7–9, lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub jest wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka;

11) jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2–3 ustawy z dn. 14.07.2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1525,
z późn. zm.);

11a)     posiada zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114 ust. 1, art. 126, art. 127 lub art. 142 ust. 3 ustawy z dn. 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o cudzoziemcach” – na warunkach określonych w tym zezwoleniu;

12) posiada zezwolenie na pracę oraz przebywa na terytorium RP:

a) na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 ustawy o cudzoziemcach, lub

b) na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP, lub

c) na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, lub

d) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, lub

e) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub

f) w ramach ruchu bezwizowego.

Cudzoziemcy zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę

Okoliczności, w których cudzoziemiec zamierzający podjąć zatrudnienie w RP nie musi legitymować się zezwoleniem na pracę wyszczególniono w art. 87 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia. Stosownie do treści tego przepisu, z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony cudzoziemiec:

1)  posiadający w RP zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 144, 151 ust. 1 lub 2, art. 158 ust. 2 pkt 1 lub 2, art. 161 ust. 2, art. 176 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy o cudzoziemcach,

2)  będący małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i art 87 ust. 1 pkt 1–6 cyt. ustawy, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,

3)  będący zstępnym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 8 lit. b ustawy o promocji zatrudnienia, obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1–2 i art. 87 ust. 1 pkt 1–6 cyt. ustawy, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP,

4)  posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone na podstawie art. 159 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach,

5)  przebywający na terytorium RP na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie pkt 1–4,

6)  posiadający ważną Kartę Polaka,

7)  ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej lub będący małżonkiem, w imieniu którego został złożony wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, pod warunkiem posiadania zaświadczenia wydanego na podstawie art. 35 ustawy z dn.13.06.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

8)  uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EOG nienależącego do UE lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium RP,

9)  w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.

Cudzoziemcy objęci obowiązkiem posiadania zezwolenia na pracę

Zgodnie z treścią art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia, zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

1)  wykonuje pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP,

2)  w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium RP przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

3)  wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), z pracodawcą zagranicznym,

4)  wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium RP i jest delegowany na terytorium RP w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa),

5)  wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2–4.

Podmiot uprawniony do występowania w postępowaniu dotyczącym wydania, przedłużenia lub uchylenia zezwolenia na pracę

Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonanie pracy cudzoziemcowi. W postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca stroną postępowania jest wyłącznie podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Przedłużenie zezwolenia następuje na pisemny wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, złożony nie wcześniej niż w terminie 90 dni i nie później niż w terminie 30 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia.

Wojewoda jako organ uprawniony do wydawania zezwoleń na pracę

W myśl postanowień art. 88b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia – zezwolenie na pracę jest wydawane przez wojewodę:

• w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 1 i 2 cyt. ustawy, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi,
• w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 3 cyt. ustawy, właściwego ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany,
• w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 4 cyt. ustawy, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa, a jeżeli podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą – ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium RP,
• w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 5 cyt. ustawy, właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium RP.

W razie zmiany właściwości wojewody ze względu na zmianę siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, siedziby podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany albo głównego miejsca wykonywania pracy, właściwość wojewody do prowadzenia postępowania o przedłużenie zezwolenia określa się na dzień złożenia wniosku.

Zgodnie z art. 88b ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia, jeżeli specyfika wykonywanej przez cudzoziemca pracy nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, zezwolenie wydaje wojewoda mazowiecki.

Warunki wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca zatrudnionego przez podmiot działający na terytorium RP

Zgodnie z art. 88c ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia w przypadku gdy cudzoziemiec wykonuje pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsca zamieszkania albo oddział, zakład bądź inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP, wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, jeżeli:

1)  wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku;

2)  podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi dołączył do wniosku
o wydanie zezwolenia na pracę informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, sporządzoną z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich oraz cudzoziemców, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia.

W przypadku gdy specyfika pracy wykonywanej przez cudzoziemca nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, informację, o której mowa w pkt 2, wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Informację, o której mowa powyżej w pkt 2, starosta wydaje na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi w terminie:

• nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia oferty w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy nie wynika możliwość zorganizowania rekrutacji;
• nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia oferty pracy w przypadku organizowania rekrutacji wśród bezrobotnych i poszukujących pracy.

Wojewoda wydaje zezwolenie bez konieczności uzyskania informacji, o której mowa w pkt 2 (patrz wyżej), jeżeli:

• zawód, w którym cudzoziemiec ma wykonywać pracę, lub rodzaj pracy, która ma być mu powierzona, znajduje się w wykazie, o którym mowa w art. 10 ust. 4 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia, określonym przez wojewodę właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy,
• wydaje przedłużenie zezwolenia na pracę dla tego samego cudzoziemca i na tym samym stanowisku,
• brak takiej konieczności wynika z odrębnych przepisów.

Warunki wydania zezwolenia dla cudzoziemca pełniącego funkcję w zarządzie osoby prawnej

W przypadku gdy cudzoziemiec – w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorstw lub będącej spółką kapitałową w organizacji – przebywa na terytorium RP przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli podmiot, którego członkiem zarządu ma być cudzoziemiec:

1)  w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie w trzecim kwartale roku poprzedzającego złożenie wniosku, ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie art. 90 ust. 7 ustawy o promocji zatrudnienia oraz zatrudnia na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej roku poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej dwóch pracowników, którzy nie podlegają obowiązkowi posiadania zezwolenia na pracę lub

2)  wykaże posiadanie środków, lub prowadzenie działań pozwalających na spełnienie w przyszłości warunków określonych w pkt 1,
w szczególności przez prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.

Wojewoda może, w przypadkach uzasadnionych sytuacją na rynku pracy, ograniczyć w zezwoleniu na pracę zakres wykonywanych przez cudzoziemca zadań do czynności zarządzających i reprezentacji podmiotu.

Warunki wydawania zezwoleń w pozostałych przypadkach

W okolicznościach, o których mowa w art. 88 pkt 3–5 ustawy o promocji zatrudnienia, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli:

1)  wykonywanie pracy przez cudzoziemca będzie odbywało się na warunkach zgodnych z art. 67³ k.p.,

2)  wysokość wynagrodzenia, która będzie przysługiwała cudzoziemcowi za wykonywanie pracy, nie będzie niższa o więcej niż 30% od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, ogłaszanej przez Prezesa GUS na podstawie art. 90 ust. 7 cyt. ustawy,

3)  pracodawca zagraniczny wskazał osobę przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającą dokumenty potwierdzające wypełnienie obowiązków określonych w pkt 1 oraz 2 i upoważnioną do reprezentowania pracodawcy wobec wojewody oraz organów,
o których mowa w art. 88f ust. 3 cyt. ustawy, jeżeli okres delegowania cudzoziemca przekracza 30 dni w roku kalendarzowym.

W przypadku złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej, wojewoda uwzględnia wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy.

Okoliczności uzasadniające wydanie zezwolenia bez uwzględniania warunków wydawania zezwoleń na pracę

Zgodnie z art. 88c ust. 8 ustawy o promocji zatrudnienia, wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez uwzględniania powyżej wymienionych warunków (określonych w art. 88c ust. 1–5 i 7 cyt. ustawy), w przypadku cudzoziemca, który:

• w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę ukończył szkołę lub uczelnię wyższą z siedzibą na terytorium RP albo innego państwa EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej lub
• przez 3 lata poprzedzające złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę przebywał legalnie na terytorium RP, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 110 ustawy z dn. 13.06.2003 r. o cudzoziemcach, a pobyt był nieprzerwany w rozumieniu art. 64 ust. 4 wymienionej ustawy.

Jeżeli cudzoziemiec ma wykonywać pracę w związku z realizacją umowy, której przedmiotem jest udostępnienie lub wynajem pracowników przez podmiot z siedzibą w państwie innym niż państwa członkowskie UE, państwa EOG lub Konfederacja Szwajcarska – wojewoda wydaje zezwolenie w sytuacji, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi prowadzi działalność gospodarczą na terytorium RP przez oddział, który zgodnie z art. 18 cyt. ustawy uzyskał wpis do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia.

W razie gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy jest agencja pracy tymczasowej, a zezwolenie dotyczy pracy cudzoziemca w charakterze pracownika tymczasowego, stosuje się przesłanki określone w art. 88c ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia. Ponadto, powyższe przepisy, tj. art. 88c ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia, stosuje się do podmiotów powierzających cudzoziemcowi wykonywanie pracy, które nie są pracodawcami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy o promocji zatrudnienia.

Wymóg uzyskania zgody właściwego organu przed złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę

Uzyskanie zezwolenia na pracę nie zwalnia z określonych odrębnymi przepisami wymogów, od spełnienia których uzależnione jest wykonywanie zawodów regulowanych lub działalności (art. 88d ustawy o promocji zatrudnienia).

Okres ważności zezwolenia, jego treść oraz liczba wydawanych egzemplarzy

Stosownie do brzmienia art. 88e ust.1 cyt. ustawy, zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużone.

Należy jednocześnie podkreślić, że w przypadku:

• gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób – wojewoda może wydać zezwolenie na okres nie dłuższy niż 5 lat,
• delegowania cudzoziemca przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej – wojewoda wydaje zezwolenie na okres delegowania.

W ustalonych przez wojewodę kryteriach wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie.

Do przedłużenia zezwolenia na pracę stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wydawania zezwolenia na pracę.

Zezwolenie na pracę jest wydawane dla określonego cudzoziemca. W dokumencie tym określa się podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca, stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca, najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na danym stanowisku, wymiar czasu pracy oraz okres ważności zezwolenia. W przypadkach, o których mowa w art. 88 pkt 3 i 4 ustawy o promocji zatrudnienia, w zezwoleniu na pracę określany jest podmiot, do jakiego cudzoziemiec jest delegowany. Jeżeli zezwolenie dotyczy pracy cudzoziemca w charakterze pracownika tymczasowego, w zezwoleniu na pracę określany jest pracodawca użytkownik (art. 88f ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia).

Zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę nie wymaga wydania nowego zezwolenia na pracę.

Podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy może powierzyć mu na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym wykonywanie pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, jeżeli zostały spełnione pozostałe warunki określone w zezwoleniu na pracę oraz wymagania,
o których mowa w art. 88d ustawy o promocji zatrudnienia. W takim przypadku uzyskanie zezwolenia na pracę określającego nowe okoliczności nie jest wymagane.

Jeżeli cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pracę zostaje objęty obniżonym wymiarem czasu pracy na zasadach określonych ustawą z dn. 11.10.2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz.U. poz. 1291), uzyskanie nowego zezwolenia na pracę nie jest wymagane.

Zgodnie z art. 88f ust. 2 cyt. ustawy, zezwolenie na pracę jest wydawane w 3 egzemplarzach, z których 2 otrzymuje podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Odmowa wydania zezwolenia na pracę 

Art. 88j ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia stanowi, że wojewoda wydaje decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę cudzoziemcowi, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi:

1)  w toku postępowania:

1. a) złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub
2. b) zeznał nieprawdę lub zataił prawdę, albo w celu użycia jako autentyczny podrobił lub przerobił dokument albo takiego dokumentu jako autentycznego używał;

2)  nie spełnił wymogów określonych w art. 88c i 88d cyt. ustawy;

3)  został prawomocnie ukarany za wykroczenie określone w art. 120 ust. 3–5 ustawy o promocji zatrudnienia;

4)  w ciągu 2 lat od uznania za winnego popełnienia czynu, o którym mowa w art. 120 ust. 1 cyt. ustawy o promocji zatrudnienia, został ponownie prawomocnie ukarany za podobne wykroczenie;

5)  jest osobą fizyczną, karaną za popełnienie czynu z art. 218–221 ustawy z dn. 06.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.);

6)  jest osobą fizyczną, karaną za popełnienie w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę, czynu z art. 270–275 k.k., albo jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę;

7)  jest osobą fizyczną karaną za czyn, o którym mowa w art. 189a k.k., lub karaną w innym państwie na podstawie przepisów Protokołu o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, albo jest podmiotem zarządzającym lub kontrolowanym przez taką osobę;

8)  nie dopełnia obowiązków wynikających z art. 88h ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia;

9)  wnioskuje o wydanie zezwolenia w stosunku do cudzoziemca, który:

1. a) nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych i innych warunków w przypadku zamiaru powierzenia wykonywania pracy w zawodzie regulowanym,
2. b) w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę został ukarany za czyn określony w art. 270–275 k.k.

Wojewoda wydaje decyzję o odmowie wydania zezwolenia również wówczas, gdy dane osoby, której dotyczy wniosek, zostały umieszczone w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany.

Przepisów art. 88j ust. 1 cyt. ustawy nie stosuje się w przypadku złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, który nie jest osobą odpowiedzialną lub współodpowiedzialną za działania lub zaniechania, stanowiące przesłanki odmowy wydania zezwolenia.

Obowiązki informacyjne podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy w stosunku do wojewody, który wydał zezwolenie na pracę

W myśl aktualnie obowiązującego brzmienia art. 88i ustawy o promocji zatrudnienia – podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy w terminie 7 dni pisemnie powiadamia wojewodę, który wydał zezwolenie na pracę, o następujących okolicznościach:

1)  cudzoziemiec rozpoczął pracę o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, na warunkach,
o których mowa w art. 88f ust. 1b;

2) nastąpiła zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę;

3) nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę;

4) zmieniła się osoba reprezentująca pracodawcę, o której mowa w art. 88c ust. 6 pkt 3;

5) cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę;

6) cudzoziemiec przerwał pracę na okres przekraczający 3 miesiące;

7) cudzoziemiec zakończył pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę.

Wpłata dokonywana w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi składa wniosek o wydanie zezwolenia na pracę lub jego przedłużenie po dokonaniu jednorazowej wpłaty.

Zgodnie z § 2 rozp. MPiPS z dn. 10.12.2013 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. poz. 1644) od 11.01.2014 r. wpłata, o której mowa na wstępie, wynosi:

• 50 zł – w przypadku gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza powierzyć pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy,
• 100 zł – w przypadku gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza powierzyć pracę na okres dłuższy niż
  3 miesiące,
• 200 zł – w przypadku gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamierza delegować cudzoziemca na terytorium RP w celu realizacji usługi eksportowej.

W razie złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi dokonuje wpłaty odpowiednio w wysokości połowy kwoty określonej w § 2 cyt. rozp.

Wygaśnięcie zezwolenia oraz uchylenie zezwolenia

Zgodnie z art. 88g ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, zobowiązanie do wykonywania czynności wynikających z umowy cywilnoprawnej lub obowiązek świadczenia pracy na terytorium RP wygasają, w przypadku gdy cudzoziemiec przestał spełniać warunki określone w art. 87 cyt. ustawy. W przedstawionej sytuacji strony zachowują prawo do odszkodowania, jeżeli odmowa lub uchylenie zezwolenia na pracę było wynikiem niezachowania należytej staranności, o ile przepisy szczególne albo treść umowy nie stanowią inaczej.

Jeżeli termin na złożenie wniosku o wydanie przedłużenia zezwolenia na pracę u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku został zachowany i wniosek nie zawiera błędów formalnych lub braki te zostały uzupełnione w terminie, pracę cudzoziemca na terytorium RP uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku, do dnia w którym decyzja o udzieleniu przedłużenia zezwolenia na pracę stanie się ostateczna (art. 88g ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia). Przywołany przepis, tj. art. 88g ust. 1a cyt. ustawy, stosuje się także do cudzoziemca, który złożył wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114 ust. 1, art. 126 ust. 1, art. 127 lub art. 142 ust. 3 ustawy o cudzoziemcach, w celu kontynuowania pracy wykonywanej zgodnie z posiadanym przez siebie zezwoleniem na pracę lub zezwoleniem na pobyt czasowy.

Uchylenie zezwolenia na pracę następuje w okolicznościach wskazanych w art. 88k ustawy o promocji zatrudnienia. Oznacza to, że wojewoda uchyla wydane zezwolenie, jeżeli:

1) uległy zmianie okoliczności lub dowody, odnoszące się do wydanej decyzji;

2) ustała przyczyna udzielenia zezwolenia na pracę;

3) podmiot powierzający wykonywanie pracy nie dopełnił obowiązków, o których mowa w art. 88h ust. 4;

4) cudzoziemiec przestał spełniać wymagania, o których mowa w art. 88d;

5) zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 88i pkt 5 lub 6;

6) otrzymał informację, że w stosunku do cudzoziemca obowiązuje wpis do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.

Wojewoda nie uchyla jednak wydanego zezwolenia ze względu na okoliczności wskazane powyżej w pkt 1:

• w przypadku określonym w art. 88f ust. 1a i 1b ustawy o promocji zatrudnienia, czyli w razie zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy bądź formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcia zakładu pracy albo jego części przez innego pracodawcę oraz gdy podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie pracy powierza mu tę pracę na okresy łącznie nieprzekraczające 30 dni w roku kalendarzowym, przy czym jest to praca o innym charakterze lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę (jeśli są spełnione inne warunki ustalone w zezwoleniu oraz wymagania, o których mowa w art. 88d ustawy o promocji zatrudnienia),
• gdy zmieniła się osoba reprezentująca pracodawcę, o której mowa w art. 88c ust. 6 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia.

Ponadto wojewoda nie uchyla wydanego zezwolenia z powodu zaistnienia okoliczności, o których wyżej mowa w pkt 5, jeżeli otrzymał powiadomienie o tym, że cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę (art. 88i pkt 5 cyt. ustawy) lub powiadomienie o fakcie przerwania przez cudzoziemca pracy na okres przekraczający 3 miesiące (art. 88i pkt 6 cyt. ustawy), określające okoliczności wskazujące, że zezwolenie będzie wykorzystane zgodnie z jego przeznaczeniem oraz:

• przyczynę niepodjęcia pracy lub
• przyczynę przerwy w wykonywaniu pracy.

W przypadku uchylenia zezwolenia na pracę cudzoziemca przebywającego na terytorium RP na podstawie wizy krajowej wojewoda informuje o uchyleniu zezwolenia organ Straży Granicznej, gdy decyzja w tej sprawie jest ostateczna.

Zgodnie z art. 88m ustawy o promocji zatrudnienia zezwolenie na pracę wygasa z mocy prawa z dniem, w którym udzielono cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w związku z wykonywaniem pracy u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku.

Obowiązki podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi

Stosownie do postanowień art. 88h ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę, jest obowiązany do:

1)  uwzględnienia w umowie z cudzoziemcem warunków, o których mowa w art. 88c cyt. ustawy, zawartych w zezwoleniu na pracę;

2)  dostosowywania, w przypadku, o którym mowa w art. 88c ust. 6 cyt. ustawy, wysokości wynagrodzenia cudzoziemca do aktualnej wysokości miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 90 ust. 7 cyt. ustawy, co najmniej raz w roku;

3)  zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca;

4)  przekazania cudzoziemcowi jednego egzemplarza zezwolenia na pracę, którego to zezwolenie dotyczy;

5)  informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, oraz decyzjach o wydaniu, odmowie wydania lub uchyleniu zezwolenia;

6)  zachowania należytej staranności w postępowaniach o zezwolenie
i przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca;

7)  udostępnienia podmiotom, o których mowa w art. 88f ust. 3 cyt. ustawy, na ich wniosek dokumentów potwierdzających wypełnienie obowiązków określonych w pkt 1–6, sporządzonych w języku polskim lub przetłumaczonych na język polski.

W stosunku do cudzoziemca pełniącego funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji, powyżej wymienionych przepisów art. 88h ust. 1 pkt 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia – nie stosuje się (art. 88h ust. 2 cyt. ustawy).

W odniesieniu do sytuacji określonych w art. 88 pkt 3–5 ustawy o promocji zatrudnienia – w przypadku odmowy udzielenia, uchylenia zezwolenia na pracę lub gdy cudzoziemiec przestał spełniać warunki ustanowione w art. 87 cyt. ustawy, podmiot powierzający wykonywanie pracy na terytorium RP jest obowiązany niezwłocznie odwołać cudzoziemca z delegacji (art. 88h ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia).

W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów zawartych w art. 88h ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia, podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest obowiązany do:

• niezwłocznego dokonania czynności, o których mowa w art. 88h ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia,
• wypłacenia cudzoziemcowi zaległego wynagrodzenia za okres wykonywanej pracy w wysokości zgodnej z zawartą we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę oraz opłacenia związanych z nim składek na ubezpieczenie społeczne i zaliczek na podatek dochodowy.

Sankcje prawne przewidziane w razie naruszenia przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców

Przepisy ujęte w art. 120 ustawy o promocji zatrudnienia określają zakres odpowiedzialności oraz skutki karne w razie naruszenia zasad obo-wiązujących przy powierzaniu pracy cudzoziemcom na terytorium RP.

Stosownie zatem do uregulowań zawartych w powołanym przepisie – ten kto:

• powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy – podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. Zgodnie jednak z art. 120a cyt. ustawy, nie podlega karze za wykroczenie, o którym mowa, polegające na powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP, kto powierzając wykonywanie pracy cudzoziemcowi spełnił łącznie następujące warunki:

— wypełnił obowiązki wskazane w art. 2 i art. 3 ustawy z dn. 15.06.2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012 r. poz. 769), chyba że wiedział, że przedstawiony dokument uprawniający do pobytu na terytorium RP został sfałszowany,

— zgłosił cudzoziemca, któremu powierzył wykonywanie pracy, do ubezpieczeń społecznych, o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów;

• za pomocą wprowadzenia cudzoziemca w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy – podlega karze grzywny do 10 000 zł;
• żąda od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy – podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł;
• za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza inną osobę do powierzenia cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy – podlega karze grzywny do 10 000 zł;
• nie dopełnia obowiązku informacyjnego w stosunku do wojewody, który wydał zezwolenie na pracę, w zakresie i na zasadach określonych w art. 88i ustawy o promocji zatrudnienia – podlega karze grzywny nie niższej niż 100 zł.

Karę grzywny – nie niższą niż 1 000 zł – przewidziano także w stosunku do cudzoziemca, który nielegalnie wykonuje pracę (art. 120 ust. 2 cyt. ustawy).

Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 120 cyt. ustawy, następuje w trybie ustawy z dn. 24.08.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t. jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, z późn. zm.).

Maciej Ofierski